بررسی ساختار گنبدها در معماری مساجد ایران (مطالعه موردی : گنبد ایرانی ، گنبد دو پوسته و گنبد آجری )

معماران و هنرمندان مسلمان در ساخت و طراحی مساجد نهایت ذوق و خلاقیت هنری خود را بی توجه به اجر مادی آن به کار می برند. معماری مساجد در ایران یک دنیا شور و هیجان و یک سکوت و آرامش باشکوه را به نمایش می گذارد که نماینده ذوق سرشار زیبایی شناسی است و منبعی جز ایمان مذهبی و الهام آسمانی نمی تواند داشته باشد. معماران و هنرمندان مسلمان تاکنون نهایت ذوق و خلاقیت هنری خویش را بدون توجه به اجر و مزدی بذل کرده اند، به گونه ای که گاه حتی از نصب نام و نشان خود هم غافل شده اند. گنبد در مساجد با دیگر عناصری که به کارکرد و شکل مساجد ایرانی معنا می بخشد، رابطه ای ناگسستنی دارد، اما صرفا شامل اسرار، گفته ها و ناگفته هایی است که به طور مستقل مسائل مختلفی را پیش روی پژوهشگران قرار داده است . روش تحقیق این مقاله به صورت کتابخانه ای می باشد، در این راستا، هدف از انجام این پژوهش در این مقاله بر آن است تا کلیاتی را در مورد گنبدهای ایرانی ، ساختار گنبدهای ایرانی ، گنبدهای دو پوسته و گنبدهای آجری مرور کند و در نهایت با بررسی تمامی این موارد در نمونه موردی (گنبد سلطانیه )، به بررسی فرم گنبد سلطانیه ، این گنبد در آرامگاه الجایتو (سلطان محمد خدابنده) است که بین سالهای ۱۳۰۲ تا ۱۳۱۲ میلادی به دستور او در شهر سلطانیه (پایتخت ایلخانیان) ساخته شد و از آثار مهم معماری ایرانی و اسلامی به شمار می رود. گنبد سلطانیه در فهرست آثار میراث جهانی به ثبت رسیده است . گنبد این بنا سومین گنبد بزرگ جهان بعد از گنبد کلیسای سانتا ماریا دل فیوره، و گنبد مسجد ایاصوفیه است . که توسط مغول ها (دوره حمله مغول ها به ایران) ساخته شد. و تلاش می شود شکل گیری طرح گنبد آن را با تحلیل هندسی روشن کند. در نهایت می توان نتیجه گرفت که گنبد به عنوان هویت مساجد ایرانی در باورهای مردم ریشه دوانده است .

Keywords:

معماری , معماری دو پوسته , قوس , مساجد ایران , سازه گنبدی , گنبد سلطانیه .