ارزیابی اثرات توسعه : واکاوی تجربه کانادا

اولین تلاشها برای ارزیابی پروژه های توسعه ، اغلب بر اساس ملاحظات فنی امکانسنجی و تحلیل های اقتصادی هزینه -فایده انجام می گرفت . با افزایش توسعه های بزرگمقیاس و متقابلا افزایش آگاهی عمومی نسبت به هزینه های محیط زیستی فعالیت های آنها در قالب اثرات مستقیم و غیر مستقیم ، ارزیابی اثرات محیط زیستی به عنوان رویکردی نوین برای تصمیم گیری آگاهانه ، مستند و مستدل، مورد توجه قرار گرفت . ارزیابی اثرات محیط زیستی ، حفاظت از محیط زیست و تقویت پایداری را به عنوان دو رسالت اصلی دنبال می کند و با استفاده از مطالعات، روشها و ابزارهای لازم، اجتناب یا کاهش اثرات منفی فعالیت های یک پروژه را در ارتباط با آب و هوا، تنوع زیستی ، سلامت و رفاه انسانها و سایر موجودات زنده، هدفگذاری می کند. در این میان، کشور کانادا که از سال ۱۹۷۳ اولین اقدامات خود را در راستای ارزیابی اثرات محیط زیستی پروژه های توسعه انجام داده است ، تا به امروز تجربه گر مسیری طولانی و مستمر، شامل وضع قوانین و مقررات لازم، به منظور ارتقاء کارآمدی بیش از پیش این فرآیند بوده است . به همین منظور، در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی - تبیینی و مبتنی بر مطالعه اسنادی ، به واکاوی نظام ارزیابی اثرات محیط زیستی در کشور کانادا پرداخته شده است . بر این اساس، ضمن اشاره به عملکرد کانادا در حوزه پایداری و مرور اجمالی سیر تحول الزامات ارزیابی اثرات محیط زیستی در آن، انواع ارزیابی اثرات مورد توجه در این کشور، شامل ارزیابی اثرات سلامت ، ارزیابی اثرات محیط زیستی ، ارزیابی استراتژیک محیط زیستی و ارزیابی ریسک ، از نظر مفهوم، سطح و جایگاه در فرآیند سیاست گذاری با یکدیگر مقایسه شدهاند. سپس ، با استناد به جدیدترین قانون ارزیابی اثرات و جلوگیری از اثرات نامطلوب قابل توجه در کانادا، مصوب ۲۰۱۹، ویژگی های برجسته ، پروژه های مشمول و فرآیند انجام ارزیابی اثرات در این کشور، مورد توجه قرار گرفته است که زمینه ساز درک بهتر، آسیب شناسی و متعاقبا ارتقاء کارآمدی ارزیابی اثرات توسعه در ایران با عنایت به اقتضائات ناظر بر امکانات و محدودیت های موجود یا پیش رو است . برنامه ریزی اولیه با لحاظ عوامل مورد توجه برای تصمیم گیری در خصوص نیاز به ارزیابی ، بیانیه اثرات، ارزیابی اثرات، اتخاذ تصمیم و نهایتا پیگیری ، نظارت، انطباق و اجرا، مراحل پنج گانه فرآیند ارزیابی اثرات در کشور کانادا هستند که هریک شامل گامهای کلیدی و تعریف شدهای برای حصول نتیجه ای موثر در این زمینه می باشند.

Keywords:

ارزیابی اثرات , توسعه , محیط زیست , توسعه پایدار , کانادا