نقش عوامل طبیعی در شکل گیری و سیمای شهرهای تاریخی ایران مطالعه موردی: شیراز

عوامل طبیعی، شامل هوا و خاک و گیاه و آب، نقش بسیار مهمی در شکل گیری و سیمای شهرهای ایران داشته اند. در این مقاله میخواهیم چگونگی تاثیرگذاری سه عامل خاک و گیاه و آب را، که رابطه ٴ نزدیک و مستقیمی با بستر فیزیکی زمین دارند، جداگانه و نیزدر ارتباط با یکدیگر مطالعه کنیم. در بررسی هر عامل، ابتدا آن را تعریف، و نقشش را درشکلگیری و مکانیابی شهرها بررسی میکنیم. سپس، چگونگی تاثیر آن را بر بافت و سیمای شهرها میبینیم. بعد از آن، به نقش این عوامل درچگونگی ساختار شیراز میپردازیم. در پایان، چنین مینماید که از جمله تاثیرات زمین و خاک میتوان به هماهنگی شهر با توپوگرافی، هدایت آبهای سطحی، استفاده از عمق زمین، و کاربرد مصالح بومی اشاره کرد. در بسیاری از شهرها از آبهای زیرزمینی استفاده می شده و در مواردی، شبکه زراعی و بافت مسکونی با شبکه آبرسانی هماهنگ بوده است. درباره عامل گیاه باید گفت که بعضی شهرها به صورت باغشهر بوده و در برخی موارد این باغ به درون خانه ها می آمده است. شبکه های زراعی در شکل دهی به سیمای بسیاری از شهرها موثر بوده و گاهی این شبکه با شبکه بافت مسکونی هماهنگ میشده است. شیراز در جلگه ای حاصلخیز و در میان کوههایی که آن را احاطه کرده اند، قرار گرفته و آب و هوای آن تحت تاثیر ارتفاع زیاد آن از سطح دریا و محصور بودن با بلندیها، همواره معتدل بوده است. رودخانه خرمدره، اصلیترین آب روان شهر به شمار میرفته است و بقیه آبها به صورت به قنات و چشمه و برم ظاهر می شدند. وجود این آبها سبب سرسبز شدن این جلگه شده، و باغهای خصوصی و خیابانهای پردرخت و حیاط سبز خانه ها را به وجود آورده است.

Keywords:

هوا , خاک , گیاه , شهر , ایران , شیراز.