ارزیابی ویژگی های کمی و کیفی ارقام عدس (Lens culinaris L.) در تاریخ های کشت مختلف تحت شرایط دیم

اثر تاریخ­های مختلف کاشت بر ویژگی­های کمی و کیفی سه رقم عدس در شرایط دیم با آزمایش اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوک­های کامل تصادفی در دو سال زراعی ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ در کرج ارزیابی شد. تاریخ کاشت در سه زمان مختلف شامل ۱۵ آبان، ۱۵ دی و ۲۵ اسفند (به­عنوان کشت بهاره و شاهد) هر دو سال به­عنوان سطوح فاکتور اصلی و سه رقم عدس شامل بیله­سوار، کیمیا و سیمره نیز سطوح فاکتور فرعی بودند. نتایج آزمایش نشان داد که اثر سال بر ویژگی­های آزمایشی عدس معنی­دار نبود اما، تمام صفات مورد ارزیابی شامل تعداد دانه در بوته، وزن هزاردانه، عملکرد بیولوژیک و دانه، تعداد و وزن گره ریشه و درصد و عملکرد پروتئین به جز درصد بقاء زمستانه تحت تاثیر تاریخ کاشت قرار گرفتند. بیشترین میزان عملکرد بیولوژیک، دانه و پروتئین (به­ترتیب ۱/۳۸۲، ۶/۱۳۲ و ۹/۳۷ گرم در متر مربع) به تیمار تاریخ کاشت اول (۱۵ آبان) و کمترین مقدار این ویژگی­ها (به­ترتیب ۶/۲۵۳، ۲/۷۳ و ۸/۲۴ گرم در متر مربع) به تیمار تاریخ کشت آخر (۲۵ اسفند) تعلق گرفت. آخرین تیمار تاریخ کاشت (۲۵ اسفند) در مقایسه با اولین تاریخ کاشت (۱۵ آبان) عملکرد بیولوژیک و دانه را به ترتیب حدود ۳۳ و ۴۴ درصد کاهش داد. بیشترین مقدار صفات تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه و تعداد و وزن گره نیز در تاریخ کاشت اول بدست آمد که این مقادیر بطور معنی­داری بیشتر از سایر تاریخ­های کاشت بودند. همچنین، نتایج نشان داد که اثر رقم نیز بر عملکرد دانه و پروتئین معنی­دار است. بیشترین عملکرد دانه و پروتئین در رقم بیله­سوار ثبت شد. در مجموع و با توجه به این یافته­ها کشت پاییزه و رقم بیله سوار سودمندی بسیار بالایی در میزان عملکرد و اجزای عملکرد عدس داشتند.

Keywords:

اجزای عملکرد , تاریخ کاشت , دیم , رقم , عملکرد بیولوژیک , عملکرد دانه