تحلیل زبان شناختی داستان های اساطیری شاهنامه در چارچوب تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف

تحلیل زبان شناختی بخشی از روش های تحلیل گفتمان برای شناخت ویژگی های زبانی است که در سطح خرد توصیف می شود. هدف پژوهش حاضر، رمزگشایی خصوصیات صوری و زبانی گفتمان اساطیری در شاهنامه فردوسی در چارچوب نظری فرکلاف است. بر اساس مطالعات زبانی، سازمان دهی واژگان در سه دوره متناوب، با پیش دانسته های گوینده مرتبط است که نقش زبان را بر ساختار جهان بینی تولیدکننده گفتمان از ایدئولوژی و نقش نخستین انسان، ارزش های بیانی واژگان و روابط اجتماعی هویت های متن بازنمایی می کنند و طرحی منسجم به شکل گیری گفتمان و داستان ها می بخشند. بر مبنای متغیرهای واژگانی، دوره سوم به لحاظ بیشترین کمیت انواع روابط معنایی، در کانون تکرار بن مایه ایدئولوژیک اساطیری قرار دارد. مشخصه های دستوری مندرج در جدول ها، نقش اندیشگانی، رابطه ای و بیانی زبان را درگزینش نام شخصیت ها و شکل دهی به ژانر حماسی گفتمان می نمایانند. سبک نقل قول آزاد غیرمستقیم در شیوه گزارش اطلاعات، منبع اقتدار گوینده و ساخت مندی اجتماعی متن را در تعامل با زمینه نژادی مشترک نشان می دهد. همچنین، ضمایر ارجاع منسجم ترین عامل پیوند زبانی در ساخت گزاره های خبری با مرجع هویت های کهنه(شناخته شده) محسوب می شوند.

Keywords:

فرکلاف , شاهنامه , اساطیر , گفتمان , تحلیل گفتمان