عملکرد و اجزای عملکرد شنبلیله (Trigonella foenum-graecum L.) در کشت مخلوط نواری با زنیان (Carum copticum L.) تحت تاثیر کودهای زیستی و شیمیایی

چکیده مدیریت کود یک عامل مهم در موفقیت کشت گیاهان دارویی می­باشد. کاربرد کودهای زیستی در تولید این گیاهان با هدف حذف یا کاهش قابل ملاحظه مصرف نهاده­های شیمیایی و همچنین افزایش حاصلخیزی خاک و بهبود رشد و کیفیت گیاه، از اهمیت زیادی برخوردار است. در همین راستا، به منظور بررسی اثرات کودهای زیستی و شیمیایی بر عملکرد و اجزای عملکرد شنبلیله در کشت مخلوط نواری با زنیان، آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی ۹۱- ۱۳۹۰ در مزرعه­ا­ی واقع در استان آذربایجان غربی- شهرستان نقده به اجرا در آمد. تیمار­های آزمایش شامل سه سطح کود: عدم کاربرد کود (شاهد)، ۱۰۰% کود شیمیایی (NPK) و ۵۰% کود شیمیایی + کود زیستی (فسفاته بارور ۲ + ازتو باکتر) و پنج الگوی کشت مخلوط به روش نواری شامل ۴ ردیف زنیان + ۲ ردیف شنبلیله، ۸ ردیف زنیان + ۴ ردیف شنبلیله، ۱۲ ردیف زنیان + ۶ ردیف شنبلیله و کشت خالص دو گونه بود. نتایج نشان داد که الگوی کاشت بر کلیه صفات مورد بررسی شنبلیله اثر معنی­دار داشت. بیشترین عملکرد دانه (۱۱/۶۳۱ کیلوگرم در هکتار) و عملکرد بیولوژیکی (۴۴/۳۱۱۴ کیلوگرم در هکتار) از تیمار کشت خالص و کمترین مقادیر عملکرد دانه (۷۸/۴۷۰ کیلوگرم در هکتار) و عملکرد بیولوژیکی (۷۸/۱۹۹۸ کیلوگرم در هکتار) از کشت مخلوط ۱۲ ردیف زنیان + ۶ ردیف شنبلیله به دست آمد. اثر نوع کود نیز به جز تعداد دانه در نیام بر سایر صفات مورد بررسی شنبلیله اثر معنی­داری نشان داد. بالاترین عملکرد دانه شنبلیله (۹۲/۶۰۵  کیلوگرم در هکتار) و عملکرد بیولوژیکی (۵۰/۲۸۷۱ کیلوگرم در هکتار) از تیمار کود شیمیایی و کمترین مقادیر عملکرد دانه (۳۳/۴۷۹ کیلوگرم در هکتار) و عملکرد بیولوژیکی (۴۲/۲۲۹۲ کیلوگرم در هکتار) از تیمار عدم کاربرد کود (شاهد) حاصل شد. بیشترین نسبت برابری زمین کل (۹۷/۱) از کشت مخلوط نواری با نسبت ۴ ردیف زنیان+ ۲ ردیف شنبلیله با تیمار کود شیمیایی به دست آمد که معادل ۹۷ درصد افزایش در بهره وری استفاده از زمین نسبت به کشت خالص دو گونه بود و این نشان دهنده برتری کشت مخلوط در مقایسه با کشت خالص است.

Keywords:

زنیان , شنبلیله , کشت مخلوط , کود زیستی , نسبت برابری زمین