بررسی خودستایی در اشعار ناصر خسرو

مفاخره و مباهات به خویش و شعر خویش، پدیده ای است که کمابیش در شعر همه شاعران پارسی گو دیده می شود و حتی آن دسته از شاعران مانند سعدی شیرازی، حافظ شیرازی، فردوسی و خاقانی شروانی که جایگاهشان از زمان زندگانی شان مورد تایید و تمجید دیگران بوده است و نیازی به خودستایی نداشته اند نیز در عرصه مفاخره و ستایش خویش، سروده های بسیار دارند و این را افزون بر خودستایی، باید نتیجه شناخت خویش و خودشناسی دانست. ناصر خسرو قبادیانی هم از این دایره بیرون نیست و ابیات بسیاری در مفاخره و مباهات به خویش دارد و شخصیت و شعر و علم و فضل خویش را بسیار می ستاید. در این پژوهش برآنیم که به روش تحلیلی و توصیفی به بررسی مفاخره در شعر اشعار ناصر خسرو بپردازیم. یافته های این پژوهش گویای آن است که ناصر خسرو برخلاف شعرای دیگری مانند رودکی، عنصری و معزی که مفاخراتشان خودستایی صرف و حتی گاه خودپسندی است، مفاخراتش حول محور اعتقادات و مذهبش می چرخد. در نظر ناصر خسرو فخر و شرف آن است که انسان عقل و خرد را به کار گیرد، از ظواهر درگذرد و به درون اشیا رسوخ کند. مدح و تفاخر ناصر خسرو از جنس دعوت و تعلیم است و در حقیقت، آموزه هایی را که در شعر خویش انتقال می دهد، می ستاید نه شخص خویش را به عنوان شخصیت. به همین سبب مفاخرات وی، به دور از گزافه گویی و دروغ پردازی های معمول و همراه با جنبه های تعلیمی است.

Keywords:

ناصر خسرو , شعر فارسی , مفاخره , خودستایی , نارسیسیسم