شناسایی و بررسی تنوع گیاهان دارویی در مراتع کوهستانی عنبران اردبیل

شناخت گیاهان دارویی، اندازه گیری ویژگی های ساختاری و شاخص های تنوع گونه ای آنها یکی از ملزومات اساسی به منظور تعیین شایستگی مراتع برای بهره برداری از گیاهان دارویی است. در این راستا، این پژوهش در مراتع کوهستانی عنبران انجام شد. برای این منظور، با کاربرد ۳۲۰ پلات یک مترمربعی که با فاصله ۱۰ متر از همدیگر در امتداد ترانسکت های ۱۰۰ متری در ۱۶ توده معرف مرتبط با تیپ های گیاهی مستقر شده بودند، از پوشش گیاهی آماربرداری شد و مقادیر شاخص های تنوع گونه ای در طبقات مختلف ارتفاعی و جهات جغرافیایی محاسبه گردید. بر مبنای نتایج، ۱۶ گونه دارویی در ترکیب گیاهی پراکنش دارد که مقدار اهمیت نسبی آنها از ۹/۰ تا ۵۹ درصد متغیر می باشد. بیشترین اهمیت نسبی مربوط به گونه های Verbascum erianthum، Cynodon dactylon و Acroptilon repens و کمترین اهمیت نسبی مربوط به گونه هایPapaver acrochaetum، Hyoscyamus arachnoideus، Iris falcifolia، Allium scabriscapum وMatricaria chamomilla می باشد. نتایج نشان داد مقادیر شاخص های تنوع گونه ای شانون- واینر گیاهان دارویی در طبقه ارتفاعی ۱۷۵۰-۱۵۰۰ متر و ۲۰۰۰-۱۷۵۰ متر به ترتیب ۵۶۹/۰ و ۶۵۱/۰ است که اختلاف معنی داری با همدیگر ندارند. مقدار شاخص مذکور در جهت های شمالی و جنوبی نیز برابر ۶۹۱/۰ و ۵۱۱/۰ است که جهت شمالی از مطلوبیت تنوع گونه ای بیشتری نسبت به جهت جنوبی برخوردار است. ازاین رو با توجه به دامنه تغییر مقادیر شاخص تنوع گونه ای شانون- واینر (۵/۴ – ۰)، به نظر می رسد مراتع مورد بررسی از نظر تنوع گونه ای گیاهان دارویی، مطلوبیت خوبی نداشته باشند که ضرورت دارد با اعمال مدیریت مستقیم، نسبت به افزایش تنوع گونه ای اقدام نمود. یافته های این پژوهش می تواند به منظور مکان یابی رویشگاه های گیاهان دارویی برای حفاظت، بهره برداری، بذرگیری و تامین بخشی از درآمد دامدارن مورد استفاده قرار گیرد.

Keywords:

اهمیت نسبی , تنوع گونه ای , جهت جغرافیایی , طبقه ارتفاعی , گیاهان دارویی