«گمانه زنی هایی در باب مادر ضحاک در شاهنامه»

Publish Year: 1401
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: Persian
View: 280

This Paper With 27 Page And PDF Format Ready To Download

  • Certificate
  • من نویسنده این مقاله هستم

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این Paper:

شناسه ملی سند علمی:

JR_CLASS-13-2_006

تاریخ نمایه سازی: 26 فروردین 1402

Abstract:

ضحاک در شاهنامه با راهنمایی­های ابلیس کارویژه­های اهریمنی چون کشتن پدر، گوشت­خواری، انسان­اوباری و جهان­آشوبی را تحقق می­بخشد. این ابلیس در چارچوب تفسیر برون­گرایانه از اسطوره با قراینی، مادر ضحاک است. در روایت شاهنامه، کنش­های انسانی او، بازتاب توطئه­ای خانگی همراه با پسر علیه همسر است. در نمود اساطیری و متون دینی زرتشتی، مادر ضحاک «اودگ» است که با کنش­های ابلیس همراه ضحاک در شاهنامه همخوان است. به لحاظ تاریخ اجتماعی نیز حکومت ضحاک بازتاب حکومت­های مادرسالاری است که قدرت در دستان مادر است. در این قبایل، مادر (ابلیس) شاه کهن (مرداس) را به کمک شاه جوان (ضحاک) می­کشد و برای باروری زمین کشاورزی خون او را بر زمین می­ریزد (کشته شدن مرداس در بوستان). به لحاظ تاریخی نیز طبق نظر قاطبه محققان ضحاک یادآور هجوم اقوام غربی ایران است. گویا حکومت ضحاک و ابلیس (مادرش) بازتاب یکی از هجوم­های گسترده اقوام غربی به مرزهای ایران است که از مرزهای باختری تا بلخ امتداد داشته­است. داستان ضحاک در شاهنامه به نوعی بازتاب دهنده هجمه ملکه سمیرامیس در دوران حکومت پسرش است که با کشتن یا برکناری همسرش محقق شده­است. در این مقاله تلاش بر این است که مشروحا و با روش تحلیلی-تطبیقی چهره مادر ضحاک نمایان گردد.

Authors

امیر سلطان محمدی

دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اصفهان، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، اصفهان، ایران

مراجع و منابع این Paper:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این Paper را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود Paper لینک شده اند :
  • آقازاده، فرزین (۱۳۸۹)، ضحاک ماردوش، تهران: ققنوس ...
  • آموزگار، ژاله (۱۳۷۴)، تاریخ اساطیری ایران، تهران: سمت ...
  • آیدنلو، سجاد (۱۳۹۷)، «بکشتی یا به گشنی یا به کشتی»، ...
  • اردستانی رستمی. حمیدررضا (۱۳۹۶/۱)، «آیا ضحاک شاهنامه را می­توان مادینه ...
  • _______________ (۱۳۹۶/۲)، «چرا رستم از سوی مادر ضحاک نژاد است». ...
  • _______________ (۱۳۹۲)، «شهرسب، ضحاک و مرداس، شکستگی شخصیت شهرسب در ...
  • الیاده، میرچا (۱۳۷۵)، اسطوره، رویا، راز، ترجمه رویا منجم، تهران: ...
  • بالاندیه، ژرژ (۱۳۷۸)، «روایات اساطیری و معتقدات مرامی قبایل آفریقایی ...
  • بازرگان، نوید (۱۳۸۴)، «اژدهایی به نام آز»، پژوهشنامه ادب حماسی، ...
  • بلک، جرمی و گرین آنتونی (۱۳۸۵)، فرهنگ­نامه خدایان، دیوان و ...
  • بندهش هندی (۱۳۶۸)، تصحیح و ترجمه رقیه بهزادی، تهران: موسسه ...
  • بهار، مهرداد (۱۳۷۶)، پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: آگاه ...
  • بهرامی، احسان (۱۳۶۹)، فرهنگ واژه­های اوستا، تهران: بلخ ...
  • تاریخ سیستان (۱۳۸۱)، تصحیح محمدتقی بهار، تهران: معین ...
  • پاکزاد. فضل­الله (۱۳۷۹)، «واژه­ای در شاهنامه»، ایرانشناسی، سال۱۲، شماره ۲، ...
  • پرادا، ایدت (۱۳۵۶)، هنر ایران باستان، ترجمه یوسف مجیدزاده تهران: ...
  • پورداوود. ابراهیم (۱۳۷۷).. یشت­ها. تهران: اساطیر_________ (۱۳۱۲)، «زمان زرتشت»، مهر، ...
  • پیتمن، هالی (۱۳۸۷)، هنر مهرسازی در کنار صندل، خدایان، فرمانروایان ...
  • جباری، نجم­الدین (۱۳۹۶)، «تقابل جهان­شناختی هنر و جادو در شاهنامه»، ...
  • حجازی، بنفشه (۱۳۸۵)، زن تاریخ، تهران: قصیده­سرا ...
  • حمزه اصفهانی (۱۹۶۱)، تاریخ سنی­الملوک و الارض، بیروت ...
  • خطیبی، ابوالفضل (۱۳۹۰)، «تفسیری تازه از بیت­های بحث برانگیز درباره ...
  • داتی، ویلیام. (۱۳۹۲)، اساطیر جهان، ترجمه ابوالقاسم اسماعیل­پور، تهران: چشمهدمزیل، ...
  • دورانت، ویلیام (۱۳۸۵)، تاریخ تمدن، ترجمه احمد آرام، ج۱ مشرق ...
  • دیاکونوف، ایگور میخایلوی، (۱۳۷۱)، تاریخ ماد، ترجمه کریم کشاورز، تهران: ...
  • دینوری،ابوحنیفه (۱۳۷۱)، اخبارالطوال، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، تهران: نی ...
  • راشد محصل، محمدتقی (۱۳۸۱)، نجات­بخشی در ادیان، تهران: پژوهشگاه علوم ...
  • رستگارفسائی، منصور (۱۳۶۵)، اژدها در اساطیر ایران، تهران: توس ...
  • رواقی، علی (۱۳۸۶)، «شاهنامه­ای دیگر(۲)»، کیهان فرهنگی، سال ۶، شماره ...
  • روزنبرگ، دانا (۱۳۷۹)، اساطیر جهان، ترجمه عبدالحسین شریفیان، تهران: اساطیر ...
  • رید، ایولین (۱۳۸۹)، برادرسالاری، ترجمه افشنگ مقصودی، تهران: به­آذین ...
  • ستاری، جلال (۱۳۸۴)، سیمای زن در فرهنگ ایران، تهران: مرکز ...
  • سرکارتی، بهمن (۱۳۸۵)، سایه­های شکارشده، تهران: طهوری ...
  • __________ (۱۳۵۰)، جابه­جایی اساطیر در شاهنامه، سخنرانی های دومین دوره ...
  • سیسیلی، دیویدور (۱۳۸۴)، ایران و شرق باستان در کتابخانه تاریخی، ...
  • شامیان ساروکلایی. اکبر (۱۳۸۸). «فرانک مام فریدون». گوهر گویا. سال ...
  • _________ (۱۳۸۱). انواع ادبی. تهران: فردوسصفا، ذبیح­الله (۱۳۶۹). حماسه­سرائی در ...
  • طبری، محمدبن جریر (۱۳۵۲)، تاریخ طبری. ترجمه ابوالقاسم پاینده. تهران: ...
  • فردوسی، ابوالقاسم (۱۳۸۶)، شاهنامه، دفتراول، تصحیح خالقی مطلق، تهران: مرکز ...
  • فرنبغ­دادگی (۱۳۸۵)، بندهش، گزارش مهرداد بهار، تهران: توس ...
  • قائمی، فرزاد (۱۳۹۴)، «تحلیل تطبیقی اسطوره ضحاک ماردوش»، پژوهشنامه ادب ...
  • کریستین­سن، آرتور (۱۳۷۷)، نمونه نخستین انسان نخستین شهریار در تاریخ ...
  • کمپل، جوزف (۱۳۷۷)، قدرت اسطوره، ترجمه عباس مخبر، تهران: مرکز ...
  • کویاجی، جهانگیر کوورجی (۱۳۸۸)، پژوهش­های در باب شاهنامه، گزارش و ...
  • کهریزی، خلیل (۱۴۰۰)، شاهنامه و متن پنهان، تهران: سخن ...
  • گازرانی، ساقی (۱۳۹۸)، ضحاک تاریخ از دل اسظوره، ترجمه سیما ...
  • گجری شاهو. امین (۱۳۸۰)، نوفل و مجنون میرزا شفیع کلیایی ...
  • گرشویچ، ایلیا (۱۳۹۰)، تاریخ ایران دوره ماد، ترجمه بهرام شالگونی، ...
  • گرین، راجر لنسلین (۱۳۹۲)، اساطیر یونان، ترجمه عباس آقاخانی، تهران: ...
  • گیرشمن، رومن (۱۳۸۱)، ایران از آغاز تا اسلام، ترجمه محمد ...
  • مجمل­التواریخ والقصص (۱۳۸۳)، تصحیح محمدتقی بهار، تهران: دنیای کتاب ...
  • مختاری، محمد (۱۳۷۹)، اسطوره زال، تهران: طوس ...
  • مولایی، چنگیز (۱۳۹۱)، «بازشناسی یکی از القاب کهن ضحاک در ...
  • مینوی خرد (۱۳۸۵)، ترجمه احمد تفضلی، تهران: توس ...
  • نیبرگ، ه.س (۱۳۹۵)، دین­های ایران باستان، ترجمه سیف­الدین نجم­آبادی، تهران: ...
  • وارنر، رکس (۱۳۸۹)، دانش­نامه اساطیر جهان، ترجمه ابوالقاسم اسماعیل­پور، تهران: ...
  • هوک، ساموئل هنری (۱۳۸۱)، اساطیر خاورمیانه، علی­اصغر بهرامی­ و فرنگیس ...
  • Bartholomae. Ch. (۱۹۶۱), Altiranisches Wörterbuch, Strassburg;Frazer, J.G (۱۹۷۱) the Golden ...
  • Skinner, Andrew, (۲۰۰۱) Serpent Symbols and Salvation in the AncientNear ...
  • Zātsparam. (۱۹۶۴). Vichītakīhā-ī Zātasparam. Text andIntrodution. by Behramgore Tehmurasp Anklesaria, ...
  • References:Āghāzādeh, Farzīn. (۲۰۱۰/۱۳۸۹SH). Zahāk Mārdouš. Tehran: QoqnūsĀmūzgār, Žāle. (۲۰۰۹/۱۳۸۸SH). Tārīx-e ...
  • Āydenlū, Sajjād. (۲۰۱۹/۱۳۹۷SH). “Bekošti ya Be košti ya begošnī.” Zabān ...
  • Bahrāmi, Ehsān. (۱۹۸۹/۱۳۶۷). Farhange vāŽehāyehaye Avestā. Tehrān: Balx ...
  • Benoist, Emile. (۱۹۹۸/۱۳۷۷). Dīne Irānī bar payeye matnhāye motabare unānī. ...
  • Black, Jeremy and Green Āntony. (۲۰۰۶/۱۳۸۵SH). Farhange khodayan divan va ...
  • Bondahešne hendī. (۱۹۹۰/۱۳۶۸SH). Tr Roqaye Behzadī. Tehrān: moaseseye motaleat va ...
  • Campel, Joseph, (۱۹۹۸/ ۱۳۷۷SH). Qodrate ostūre. Tra by Abbās Mokhber. ...
  • Christensen, Arthur. (۲۰۱۴/۱۳۹۳SH). Nemūnehāye Noxostīn Ensān va Noxostīn Šahryār dar ...
  • Coyajee, Jehangir Cooverjee, (۲۰۰۹/۱۳۸۹SH) paŽūhešī dar bab Šāhnāme. Ed by ...
  • Dinvari, Abu Hanife. .(۱۹۹۳ /۱۳۷۱ SH). Axbar altavval. Tr by ...
  • Eliāde, Mircea. Shul, Utel et al. (۲۰۰۹/۱۳۸۸SH). Ostūre roya. raz. ...
  • Ferdowsī, Abolqāsem. (۲۰۰۰/۱۳۷۹SH). Šāhnāme. With the Effort of Jalāl Xāleqī ...
  • Frazer, J.G (۱۹۷۱) the Golden Bough, Macmillan Press, Ltd ...
  • Hinnells, John Russell. (۲۰۰۶/۱۳۸۵SH). asātīr-e īrān (Persian mythology). Tr. by. ...
  • Hejāzī, banafše. (۲۰۰۶/۱۳۸۲SH). Zane tārīx. Tehrān: qasīdesarā ...
  • Hamze Esfahanī. (۱۹۶۱/۱۳۳۰SH). Tarīxe Sonī Al-Molūk va alarz: Beirūt ...
  • Hejazī, banafše. (۲۰۰۶/۱۳۸۲SH). Zane tārīx. Tehran: qasīdesarā ...
  • Hūk, Samuel Henry.(۲۰۰۵/ ۱۳۸۱SH). Asātīre xāvare mīane. Tr by Alī ...
  • Gāzorānī, Sāghī. (۱۳۹۸). Zhāk of history from the heart of ...
  • Gojarī šahū. Amīn. (۲۰۰۱/۱۳۸۰SH). Nūfel va Majnūn Mirzā šafi Kaliāyi ...
  • Nieberg, H.s. (۱۳۵۹/۱۹۸۰SH). Dinhāye Irāne bāstān. Tr by Seifedin Najmābādi. ...
  • Pākzād. Fazlollāh. (۲۰۰۰/۱۳۷۶SH). "vaŽeī dar šahnameh". Irānšenasī. No. ۲, pp. ...
  • Prādā, īd. (۱۹۷۷/۱۳۵۶ SH). honare Irāne bāstān. Trby Yousef Majidzade: ...
  • ________________.(۱۹۴۶ /۱۳۱۲ SH). Zamāne zartošt. mehr. No. ۱۰. pp. ۷۳۷-۷۴۴Mīnū-ye ...
  • Rašed Mohasel, Mohammad Taghī.(۲۰۰۲/۱۳۸۱SH).nejat baxšī dar īran. Tehrān: paŽūšgah olūme ...
  • Rastgār Fasāeī, Mansūr. (۲۰۰۰/۱۳۸۸SH). Eždahā dar asātīr-e irān. Tehrān: TūsRavāqī, ...
  • Rosenberg, Dānā.(۲۰۰۰/۱۳۷۹SH). Asātire jahan. Tr by Abdolhoseyn Sharifiān. Tehrān: AsātireSafā, ...
  • Sarkārātī, Bahman. (۱۹۹۹/۱۳۷۸SH). Sāye-hā-ye šekār-šode. Tehrān: Qatre ...
  • Skinner, Andrew, (۲۰۰۱) Serpent Symbols and Salvation in the AncientNear ...
  • __________.(۱۹۷۱ /۱۳۵۰ SH). Jabejaī asatīr dar šāhnāmehe. Soxanrānihaye dovomin dore ...
  • __________.(۲۰۰۲/۱۳۸۱). Anvāe adābi. Tehrān: Ferdos ...
  • Sīcīlī, Davīd. (۲۰۰۵/ ۱۳۸۳). īran va šarq bastan dar ketābxāneye ...
  • Starī. jalal. (۲۰۰۵/ ۱۳۸۳). Simāye zan dar farhange lrān. Tehrān: ...
  • Tabarī, mohamadm ebn-e Jarīr. (۱۹۷۳/۱۳۶۲SH). Tarīx-e tabarī. Tr. by Abolqāsem ...
  • Zātsparam. (۱۹۶۴). Vichītakīhā-ī Zātasparam. Text andIntrodution. by Behramgore Tehmurasp Anklesaria, ...
  • نمایش کامل مراجع