فرایند خاص شدگی اسامی عام حیوانات در زبان فارسی؛ مطالعه ای در چارچوب نام شناسی شناختی

هدف از این مطالعه، بررسی فرایند کاربرد اسم عام بعضی از حیوانات، بعنوان نام خاص انسان ها، از منظر شناختی است. چارچوب این مطالعه، برگرفته از نظریات بارسلونا (۲۰۰۳) در فرایند ساخت معنای تمثیلی نام های خاص افراد مشهور، و الگوی طبقه-شمول درک استعاره های مفهومی گلوکسبرگ و کیسر (۱۹۹۰) است . بر این اساس، اعمال حلقه های مختلف استعاره و مجاز مفهومی، به ترتیب، باعث نمود یافتن ویژگی بارز واقعی یا منتسب به یک حیوان، شکل گیری طبقه ای متشکل از آن حیوان و افراد جامعه زبانی حائز آن ویژگی، شناسایی اسم عام حیوان بعنوان سرنمون طبقه و کاربرد تمثیلی آن اسم بجای نام خاص سایر افراد طبقه است. در بعضی موارد و بنا به دلایلی از جمله مثبت بودن ویژگی بارز، ساختار واژه شناختی اسم حیوان و باورهای فرهنگی نسبت به آن حیوان، بتدریج، افرادی نیز که حائز آن ویژگی بارز نیستند عضو طبقه می شوند. این پدیده باعث رنگ باختن ویژگی بارز مشترک و تهی شدن طبقه از آن ویژگی و نهایتا استعمال اسم عام حیوان بعنوان نام خاص برای نامیدن افراد جامعه زبانی شود. کنش متوالی استعاره و مجازهای مفهومی و تعامل آنها با یکدیگر نشان از شکل گیری پدیده استعجاز در این فرایند دارد.

Keywords:

اسم عام , نام خاص , تهی شدگی , خاص شدگی , نام شناسی شناختی , استعجاز