مقاله علمی – پژوهشی: ارزیابی پراکنش باکتری های شاخص در سرشاخه های رودخانه قشلاق و گاوه رود سد ژاوه استان کردستان

ارزیابی شاخص های میکروبی منابع آبی نظیر رودخانه ها، دریاها و سدها از اهمیت خاصی برخوردار است زیرا میکروارگانیسم های مذکور باعث تغییر آب از نظر کیفی و بهداشتی می شوند و از سویی، بر تغییرات کمی و کیفی سایر موجودات تاثیرگذارند. در این مطالعه، جمعیت باکتری های شاخص شامل باکتری های هتروتروف، کلی فرم ها و کلی فرم های مدفوعی در سرشاخه های قشلاق و گاوه رود سد ژاوه استان کردستان مورد بررسی قرار گرفت. ایستگاه های مورد بررسی شامل بالادست قشلاق، شاخه قشلاق رود ۱، شاخه قشلاق رود ۲، شاخه گاوه رود و شاخه سیروان بود. نتایج نشان داد که میانگین و انحراف معیار باکتری های هتروتروف یا شمارش کلی باکتری ها در فصول پاییز ۱۳۹۹، زمستان ۱۳۹۹، بهار ۱۴۰۰ و تابستان ۱۴۰۰ در ایستگاه های پنج گانه به ترتیب ۲۲/۰±۳۰/۷، ۶۳/۰±۵۴/۶، ۶۷/۰±۰۸/۷، ۳۲/۰±۵۸/۷ واحد تشکیل کلنی در ۱۰۰ میلی لیتر، شمارش کلی فرم ها به ترتیب ۰۷/۱±۱۱/۴، ۲۷/۱±۶۱/۳، ۵۵/۰±۴۸/۴ و ۲۲/۱±۲۳/۵ واحد تشکیل کلنی در ۱۰۰ میلی لیتر و شمارش کلی فرم های مدفوعی به ترتیب ۰۷/۱±۸۴/۲، ۷۹/۰±۰۴۲/۳، ۱۸/۱±۸۶/۲ و ۹۸/۱±۴۴/۳ واحد تشکیل کلنی در ۱۰۰ میلی لیتر بود. آلودگی رودخانه خارج از دامنه استاندارد بوده که علت آن نیز ورود فاضلاب های روستایی ناشی از مزارع کشاورزی و ورود پساب از مناطق کشاورزی است. در این تحقیق، بیشترین منبع آلوده کننده رودخانه قشلاق و گاوه رود، به دلیل بهینه نبودن سیستم تصفیه خانه شهرستان سنندج بوده است ولی نمی توان سایر منابع آلاینده نظیر فاضلاب ناشی از انواع دام ها، انواع سموم و کودهای حاصل از فعالیت های کشاورزی، شستشوی و فرسایش خاک و ... را نیز نادیده گرفت. یکی از روش های پیشنهادی جهت کاهش میزان باکتری های شاخص در رودخانه قشلاق، بهینه سازی فرآیند تصفیه خانه فاضلاب و تکمیل فرآیند ساخت و تجهیز آن است.

Keywords:

Indicator bacteria , Qeshlaq and Gaveh Roud rivers , Javah dam , Kurdistan Province , باکتری های شاخص , رودخانه های قشلاق و گاوه رود , سد ژاوه , استان کردستان