مقاله علمی – ترویجی: چالش های تنوع زیستی ماهیان در دریای خزر

تنوع زیستی شامل ترکیب، تعداد و غناء گونه ای است و در سطح تنوع ژنتیکی میان گونه ها، بین گونه ها و اکوسیستم مطالعه می شود. تنوع زیستی نقش بسیار مهمی در حفظ ثبات اکوسیستم ها دارد و نشان دهنده پایداری بیشتر اکوسیستم هاست. حضور گونه های بیشتر در یک اکوسیستم، سبب پیچیده تر شدن اکوسیستم های طبیعی می شود. لذا، اکوسیستم ها توانایی بیشتری در پاسخ به تغییرات محیطی دارند و باثبات تر هستند. دریای خزر از نظر تنوع زیستی نسبت به سایر دریاها نظیر بالتیک و سیاه، فقیرتر هست و در اثر فشار روزافزون چالش های زیست محیطی، به تدریج گونه های با ارزش آبزی با کاهش جمعیت رو به رو شده و شماری از آنها از جمله ماهیان خاویاری نیز در معرض خطر انقراض قرار گرفته اند. از سوی دیگر، رودخانه ها و تالاب های منتهی به این دریا که محل مناسبی برای تخم ریزی ماهیان رود کوچ و نوزادگاه های مطمئن انواع ماهیان محسوب می شود، به دلیل کاربرد غیرمسئولانه، اغلب شرایط مناسبی ندارند و امکان مهاجرت ماهیان به دلایل متعدد از جمله صید غیر اصولی و بی رویه وجود ندارد. بدین ترتیب، ذخایر ماهیان استخوانی به ویژه ماهیان آنادروموس به شدت تهدید می شود. احیاء ذخایر این گونه ها همانند ماهیان خاویاری و ماهی سفید باید در حجم وسیع تر انجام شود. مدیریت رودخانه ها و فراهم کردن شرایط مهاجرت به حداقل برخی از این رودخانه ها و تامین شرایط زادآوری طبیعی، نقش اساسی در بازسازی ذخایر این ماهیان و حفظ تنوع زیستی ماهیان دریای خزر ایفاء خواهد کرد.

Keywords:

Caspian Sea , Species diversity , River restoration , Environmental challenges , Pollution , Invasive species , دریای خزر , تنوع گونه ای , احیاء رودخانه ها , چالش های زیست محیطی , آلودگی , گونه مهاجم