نقش قدرت – دانش در سازمان یابی فضایی و باز تعریف نظریه برنامه ریزی

از زمان حاکمیت عقلانیت ابزاری، که از طریق مدل های برنامه ریزی طرح ریزی و از طریق نظریه های برنامه ریزی اخیر همانند نظریه ی برنامه ریزی ارتباطی تحقق یافته است، نظریه های برنامه ریزی با اهداف و فرآیندهای خاص ظهور کرده اند. با این حال، به گفته برخی از محققان، نظریه های برنامه ریزی اخیر مشارکت عمومی را در نظر نمی گیرند حال آنکه بحث مشارکت عمومی خود یکی از ویژگی های اصلی فرآیند برنامه ریزی در تدوین سیاست ها می باشد. در واقع نقش دولت در برنامه ریزی به حکمروایی تبدیل شده است و می توان در این زمینه مجموعه ای از انواع جدید حکمرانی را شناسایی کرد. هیلیر معتقد است که شیوه های برنامه ریزی هنوز در تیوری نفوذ نکرده است. فارستر درباره برنامه ریزی سیستم های قدرت می گوید: «در عمل برنامه ریزان با اشکال اجتماعی و سیاسی مدیریت نامناسب دانش، رضایت، اتکا و توجه به شهروندان در مواجهه با مانیفست قدرت سروکار دارند». جدای از هیلیر و فارستر که به طور خاص با قدرت در سیستم های برنامه ریزی درگیر هستند، هیلی ( ۱۹۹۸) به ظرفیت نهادینه سازی رویکردهای مشارکتی می پردازد و تحلیلی از قدرت دولت ارائه می دهد. محققان همچنین از طریق مطالعات موردی، مانند شناخت روابط قدرت در محیط شهری سنگاپور یا روش های کنترل جامعه از طریق برنامه ریزی به عنوان ابزار قدرت در آفریقا پژوهش هایی را صورت داده اند. با این وجود، قدرت مفهومی پیچیده با معانی و ویژگی های متفاوت درسراسر نظریه های برنامه ریزی گوناگون است.بلکه بررسی ماهیت سوژه است، یعنی شکل گیری فردی که کسی به واسطه آن شناخته می شود و در عین حال، خود را در انقیاد قدرت برتر قرار می دهد. طبق دیدگاه نظریه پردازان برنامه ریزی، قدرت به پرسشی اجتناب ناپذیر تبدیل شده است. جان فریدمن در بررسی پیشرفت و تحول نظریه ی برنامه ریزی تا به امروز، تردید نظریه پردازان در خصوص قدرت را به عنوان یکی از بزرگترین مسایل کم توجه در نظریه پردازی برنامه ریزی شناسایی می کند. او مصرانه از نظریه پردازان می خواهد تا مناسبات قدرت را در چارچوب های مفهومی خود وارد کنند.

Keywords:

سازمان یابی فضایی , نظریه برنامه ریزی , قدرت ,