اثر آبیاری با آب شور بر روی عملکرد عدس، در مقایسه با شرایط غیر شور کشت دیم (در قزوین)

در سال زراعی ۱۴۰۰-۱۳۹۹، پژوهشی بر روی گیاه عدس در دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) انجام شد. تیمارها شامل یک تیمار کشت دیم (D) و پنج تیمار شوری آب آبیاری با هدایت الکتریکی برابر با  (S۰)۵/۰،  (S۱)۲،  (S۲)۴،  (S۳)۶ و (S۴) ۸ دسی زیمنس بر متر بودند. آزمایش در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی و با سه تکرار اجرا شد. در تیمارهای D، S۰، S۱، S۲، S۳ و S۴، به ترتیب عملکرد زیست توده عدس برابر با ۶۶/۲۰۹۴، ۹/۳۶۲۱، ۶/۳۵۲۵، ۶/۲۷۷۱، ۶۲/۱۹۶۵ و ۶/۱۱۲۰ کیلوگرم بر هکتار، عملکرد دانه برابر با ۲۵/۳۹۹، ۵۳/۹۵۷، ۰۷/۹۳۲، ۲۵/۶۳۹، ۳۳/۲۷۹ و ۸۲/۴۶ کیلوگرم بر هکتار و عملکرد کاه برابر با ۴۱/۱۶۹۵، ۳۷/۲۶۶۴، ۵۳/۲۵۹۳، ۳۵/۲۱۳۲، ۲۹/۱۶۸۶ و ۷۸/۱۰۷۳ کیلوگرم بر هکتار اندازه گیری شد. نتایج نشان داد کاربرد آب تا سطح شوری S۲  برای کشت عدس، قابل توصیه بود و شوری بیش تر از آن باعث کاهش محصول نسبت به شرایط دیم شد. به طور دقیق تر در حد آستانه شوری آب برابر با ۵/۵، ۳/۵ و ۶/۵ دسی زیمنس بر متر، به ترتیب عملکرد زیست توده، دانه و کاه عدس برابر با شرایط دیم بود. در اثر اعمال تنش شوری، عملکرد نسبی (نسبت به دیم) زیست توده، دانه و کاه به ترتیب با شیب ۱۶۶/۰، ۳۲۵/۰ و ۱۲۹/۰ کاهش یافت. این مسئله نشان داد حساسیت عملکرد دانه به شوری آب، در مقایسه با کاه بیش تر بود. علت آن تاثیر تنش شوری بر اختلال در گرده افشانی گیاه و عدم دانه بستن غلاف ها بود. مقدار بهره وری مصرف آب در تولید زیست توده خشک عدس در تیمارهای D، S۰، S۱، S۲، S۳ و S۴ به ترتیب برابر با ۵۵/۳، ۳۲/۱، ۳/۱، ۲۳/۱، ۱۱/۱ و ۹۷/۰ کیلوگرم بر مترمکعب محاسبه شد. دستاورد کلی پژوهش این بود که به منظور افزایش عملکرد گیاه عدس (نسبت به شرایط دیم)، امکان کاربرد آب شور (در حد تحمل گیاه) وجود داشت. در این شرایط، زمینه ای برای بهره برداری از منابع آب های لب شور منطقه نیز فراهم شد.

Keywords:

Salinity stress , Water requirement , Water use efficiency , yield