مقایسه مدل ارزیابی آسیب پذیری آبخوان (سینتکس) به نیترات با مدل عددی سه بعدی (مورد مطالعاتی آبخوان دشت ورامین)

آب­های زیرزمینی در مناطق خشکی همچون ایران، سهم بسیار زیادی در تامین آب آشامیدنی و کشاورزی دارند. یکی از خطرهایی که آینده بهره­برداری از منابع آب زیرزمینی را تهدید می­کند، آلودگی این منابع توسط مواد زیان­آور است. در حال حاضر حدود ۶۰ درصد از مصارف آب منطقه دشت ورامین و کل حجم آب مصرفی در بخش شرب از منابع زیرزمینی تامین می­گردد. یکی از راه­های مناسب جهت جلوگیری از آلودگی آب­های زیرزمینی شناسایی مناطق آسیب­پذیر آبخوان است که از مدل SINTACS برای ارزیابی آسیب پذیری آبخوان دشت ورامین استفاده شده است. این روش از هفت پارامتر تشکیل شده که پس از ترکیب پارامترها، نقشه شاخص آسیب پذیری به دست می­آید. شاخص این روش بین ۹۲ تا ۱۶۸ متغیر می­باشد که در رسوبات جاجرود واقع در شمال دشت آسیب پذیری زیاد و در اراضی جنوب شرقی روستای جلیل­آباد در شرق دشت و اراضی پایاب دشت آسیب پذیری کم و مابقی دشت دارای آسیب پذیری متوسط می­باشد. برای ارزیابی نتایج مدل مذکور از مدل عددی سه­بعدی استفاده شد و مدل برای یک دوره یک ساله اعتبارسنجی شد که دقت مدل ساخته شده مناسب ارزیابی گردید. در این مدل آلاینده نیترات به عنوان عامل آلوده­کننده آبخوان در نظر گرفته شد. به منظور صحت­سنجی آسیب پذیری ذاتی و ویژه مدل SINTACS، از خروجی نیترات مدل استفاده گردید، مقدار مجذور همبستگی نتایج حدود ۶۵ درصد به دست آمد که همبستگی خوبی را نشان می­دهد. باتوجه به اهمیت نقش آبخوان دشت ورامین در تامین آب موردنیاز منطقه، حفاظت کمی و کیفی این آبخوان از اهمیت زیادی برخوردار می باشد. همچنین جهت کاهش غلظت یون نیترات منطقه موردمطالعه راهکارهای درازمدت ازجمله اصلاح ساختار کشاورزی و الگوی کشت منطقه و احداث شبکه جمع آوری و تصفیه خانه فاضلاب پیشنهاد می گردد.

مقایسه مدل ارزیابی آسیب پذیری آبخوان (سینتکس) به نیترات با مدل عددی سه بعدی (مورد مطالعاتی آبخوان دشت ورامین) Keywords:

نیترات , آسیب پذیری , آب زیرزمینی , ارزیابی , مدل عددی سه بعدی