مکانیسم عمل سفته و چک در ایفای دین یا تعهد منشاء صدور و ظهرنویسی

در مورد ماهیت حقوقی سفته و چک نظریات مختلفی با الهام از عقود مورد مطالعه در حقوق مدنی و با تاثیر از قواعد حاکم بر آن و یا مبتنی بر ظاهر این اسناد بیان شده است. وجود برخی تفاوت های بارز اسناد تجاری با اعمال حقوقی موضوع مقررات قانون مدنی سبب گردیده است این مقایسه و تحلیل از این جهت راه به جایی نبرد. با وجود این، مساله ای که تاکنون به صورت مستقل مورد تحلیل و بررسی قرار نگرفته است طرح و پاسخگویی به این پرسش اساسی است که آیا آثار و نتایج بکارگیری این اسناد در هر حال امری جدا و متفاوت از ماهیت های حقوقی مورد بحث می باشد و یا در مواردی ممکن است با اعمال حقوقی موضوع قانون مدنی انطباق داشته باشد؟ نتیجه این پژوهش نشان می دهد هرچند اسناد تجاری خاص در کارکرد اولیه خود به عنوان ابزار پرداخت غیرنقدی دین و تعهد ناشی از رابطه حقوقی منشا صدور یا ظهرنویسی در روابط تجاری و غیر تجاری مورد استفاده قرار می گیرند؛ اما این اسناد بر حسب نوع و موارد استفاده و بکارگیری دارای اثر و مکانیسم عملی است که صرف نظر از تفاوت های عمده این اسناد با قراردادهای مورد مطالعه در قانون مدنی، از جهت ماهیت حقوقی، دارای همان آثار و نتایجی است که اعمال مدنی واجد آن است. لذا صدور و انتقال اسناد تجاری ممکن است، علاوه بر ایجاد تعهد براتی برای هر امضاکننده ای و تقویت و تسدید دین و تعهد منشا صدور و ظهرنویسی، حسب مورد سبب تحقق اقرار یا اماره مدیونیت، ضمانت، انتقال طلب، بیع و صلح دین، حواله، قرض، اعطای نمایندگی، وکالت، اعتبار و غیره گردد.

Keywords:

سند تجاری , ابزار پرداخت , مکانیسم عمل , تعهد براتی , ضمانت , حواله , انتقال دین