تحلیل فضایی مکان یابی بهینه فضاهای سبز شهری منطقه ۱۶ شهر تهران با استفاده از مدل تلفیقی فازی و تحلیل سلسله مراتبی در سیستم اطلاعات جغرافیایی

پدیده شهرنشینی پدیده ای در حال پیشرفت است و تحلیل مکان مناسب و نحوه توزیع جغرافیایی فضای سبز شهری در توسعه و آینده شهر نقش بسزایی دارد. انتخاب مکان مناسب برای پارک ها و فضاهای سبز شهری، که در تداوم کیفیت زندگی مردم نقش دارند، یک فرآیند پیچیده است که نه تنها نیازمند توانمندی های تکنیکی فراوانی است، بلکه نیازهای فضایی کالبدی، اقتصادی، اجتماعی، محیطی و سیاسی را نیز می طلبد. چنین پیچیدگی هایی ناگزیر استفاده از ابزارهای متعدد تصمیم گیری از جمله سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) و روش های تصمیم گیری چند معیاری همچون استفاده از روش فازی و تحلیل سلسله مراتبی است. پژوهش حاضر به منظور تعیین مکان مناسب برای فضاهای سبز شهری انجام گرفته از نوع کاربردی بوده و روش آن توصیفی تحلیلی است. محور و اساس کار در این پژوهش، بررسی منطقه ۱۶ شهر تهران براساس ۵ معیار اصلی کاربریهای سازگاری (با زیرمعیارهای)، کاربری های ناسازگار (با زیر معیارهای)، فاصله از پارک های موجود، دسترسی به راه و تراکم جمعیت و استفاده از نرم افزار GIS و مدل تلفیقی فازی-تحلیل سلسه مراتبی (Fuzzy-AHP) است. به این منظور ابتدا داده های مکانی جمع آوری گردید و در ادامه برای هر یک از معیارها بر اساس ارزش و اهمیت آن در مکان یابی فضای سبز، وزن مناسبی براساس روش AHP در نظر گرفته شد و نهایتا با استفاده از روش فازی نرمال سازی و هم پوشانی صورت گرفت و مناطق دارای مطلوبیت برای توسعه فضای سبز تعیین شد. نتایج ارزیابی حاکی از آن است که فضای سبز منطقه ۱۶ شهر تهران با توجه به معیارهای مکانیابی از پراکنش مناسبی برخوردار نبوده و از طرفی فضاهای سبز موجود جوابگوی نیازهای جمعیتی در آینده نیست و هم چنین شمال غرب و جنوب غربی به عبارتی محله های جوادیه و یاخچی آباد که از تراکم بالای جمعیت نیزی برخوردار هستند فاقد فضای سبز می باشد .

Keywords:

منطقه ۱۶ تهران , فضاهای سبز , GIS , مدل تحلیل سلسله مراتبی (AHP) , منطق فازی (Fuzzy)