تحلیل فضایی توزیع مراکز آموزشی شهر دزفول با استفاده از شاخص های سنجش توزیع فضایی و تحلیل شبکه در ArcGIS

یکی از مسائل مهم که اکنون در شهرهای بزرگ به چشم می خورد، عدم تعادل در نظام توزیع و نارسایی سیستم خدمات ازجمله فضاهای آموزشی است. توسعه ناهمگون و برنامه ریزی نشده و رشد سریع جمعیت را می توان از دلایل اصلی بروز این مشکل بشمار آورد. در جهت افزایش کارایی این فضاها توجه به ساماندهی و توزیع مناسب ضروری به نظر می رسد. و برنامه ریزان شهری تلاش های مصرانه وجدی در جهت رفع عدم تعادل این خدمات در سطح مناطق شهری دارند از این رو پرداختن به موضوع نابرابری فضایی و به تبع آن نابرابری آموزشی در مباحث شهری اهمیت بسزایی یافته است بر همین اساس در این تحقیق سعی در تحلیل فضایی توزیع مراکز آموزشی در شهر دزفول شده است تا نحوه توزیع این کاربری بر اساس رویکرد عدالت محور بررسی شود. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیه و روش کار توصیفی تحلیلی است و سعی در تحلیل توزیع کاربری آموزشی در سطح شهر دزفول را دارد. داده های مورد استفاده در این تحقیق از داده های ۱:۲۰۰۰ طرح تفصیلی بهره گرفته شده است.جهت تحلیل توزیع فضایی از ابزارهای تحلیل فضایی ازجمله شاخص نزدیکترین واحد همسایگی و لکه های داغ استفاده شده است و برای سنجش دسترسی به استاندارد به مراکز آموزشی از الگوریتم محدوده خدمات رسانی در تحلیل شبکه استفاده شده است. الگوی توزیع مراکز آموزشی به صورت کلی در شهر دزفول به شکل خوشه ای بوده و مقدار آن برابر ۰.۲۰۶ است. مقدار شاخص نزدیکی مراکز آموزشی متوسطه بالاتر از مدارس ابتدایی و راهنمایی بوده و مقدرا آن برابر ۰.۴۸۹ است بعد از مراکز آموزشی متوسطه مقدار شاخص نزدیکی همسایگی مراکز آموزشی راهنمایی برابر ۰.۲۲۹ و مقدرا شاخص ANN مراکز ابتدایی برابر ۰.۲۰۲ است؛ پس می توان گفت که کلیه مراکز آموزشی در شهر دزفول به صورت خوشه ای توزیع شده اند و این بدترین شکل در توزیع خدمات شهری است که علاوه بر افزایش هزینه های مدیریت شهری باعث ایجاد ناعدالتی فضایی بیشتری خواهد شد. نکته جالب توجه این است که علی رغم بالا بودن مقدار ANN مدارس متوسطه نسبت به دبستان و راهنمایی بیشترین جمعیت تحت پو.شش؛ حدود ۹۷ درصد را نیز دارد که گواهی بر تعدد مراکز آموزشی متوسطه در شهر دزفول است. حدود ۲۸ درصد فاقد دسترسی استاندارد به مراکز آموزشی ابتدایی هستند و این مقدار برای مراکز آموزشی راهنمایی برابر ۲۰ درصد است. همچنین از بین الگوهای هفتگانه تحلیل فضایی لکه های داغ تنها دو الگوی لکه داغ با اطمینان ۹۰ درصد و ۹۵ درصد تشکیل شده اند که این نیز گواهی بر عدم مکانگزینی درست مراکز آموزشی در شهر دزفول است .

Keywords:

تحلیل فضایی , مراکز آموزشی , شهر دزفول , شاخص های تحلیل شبکه