تاثیر ضربه قطرات باران بر هدررفت خاک از نوار های کشت در خاک های با بافت مختلف

ضعف پوشش گیاهی روی سطح و محتوای اندک ماده آلی خاک از عواملی هستند که حساسیت خاک­های مناطق نیمه­خشک به فرسایش خاک در نوارهای کشت را افزایش می­دهند. این پژوهش با هدف بررسی اثر ضربه قطرات باران بر رواناب و هدررفت خاک از شیارها در خاک های با بافت مختلف در منطقه نیمه خشک اجرا شد. نمونه­های خاک از بافت­های غالب خاک­ در دامنه­های تحت فرسایش شیاری در استان زنجان تهیه شدند. برای این منظور، سه خاک با بافت مختلف ( لوم رسی، لوم سیلتی و لوم شنی) در فلومی به طول ۱ متر و عرض ۶/۰ متر با سه تکرار در شیب یکنواخت ۱۰ درصد تحت باران شبیه سازی شده بررسی شدند. هر یک از خاک ها در دو حالت بارندگی: زیر ضربه مستقیم قطرات و بدون ضربه قطرات باران تحت بارانی با شدت ۵۰ میلی متر در ساعت به مدت ۳۰ دقیقه قرار گرفتند. تولید رواناب و هدررفت خاک از شیارها در زمان­های مختلف اندازه­گیری شد. نتایج نشان داد تولید رواناب و هدررفت خاک تحت تاثیر ضربه قطرات باران قرار گرفت ( ۰۱/۰p <). بیش­ترین و کم­ترین تاثیر ضربه قطرات باران بر تولید رواناب به­ترتیب در خاک لوم رسی ( ۹۵/۲ برابر) و لوم شنی (۰۲/۲ برابر) بود. از نظر هدررفت، خاک لوم شنی حساس ترین خاک به اثر ضربه قطرات باران (۶۶/۳ برابر) و خاک لوم رسی مقاوم ترین ( ۴۷/۲ برابر) بود. تولید رواناب طی زمان در شیارها تحت ضربه قطرات باران از روند افزایشی پیروی کرد در حالی که تغییرات زمانی هدررفت خاک الگوی نامنظمی داشت. این مطالعه نشان داد که تولید رواناب در شیارها تحت بارندگی به شدت تحت تاثیر توزیع اندازه ذرات خاک است در حالی که هدررفت خاک از شیارها به پایداری ساختمان خاک وابسته است. بنابراین نگهداری پوشش سطح خاک نقشی موثر در جلوگیری از هدررفت خاک از شیارها تحت بارندگی دارد.

Keywords:

جداشدن شیاری , رواناب , شدت باران , ویژگی های فیزیکی خاک , هدررفت خاک