ارزیابی یکپارچه سیستم منابع آب محدوده مطالعاتی عجب شیر بر اساس چارچوب حسابداری آب SEEA-Water

یکی از چارچوب های تحلیلی که برای ارزیابی یکپارچه منابع آب مورداستفاده قرار می گیرد چارچوب حسابداری آب است. نظام حسابداری آب به عنوان ابزاری برای سازمان دهی و ترکیب داده های گردآوری شده از منابع مختلف به منظور تدوین یک سیستم اطلاعاتی و فراهم نمودن امکان ارزیابی یکپارچه سیستم های منابع آب از طریق پیوند بین داده های فیزیکی و اقتصادی معرفی می شود. در این تحقیق برای محدوده مطالعاتی دشت عجب شیر با استفاده از چارچوب SEEA-W به تدوین حساب های آب مربوط به منطقه متناظر با سال های ۱۳۸۵ و ۱۳۹۵ پرداخته شده و به عنوان کاربردی از خروجی­های این حساب ها، با استخراج نشانگرهای ابعاد مختلف منابع آب، اقتصادی و اجتماعی به ارزیابی یکپارچه امنیت آبی محدوده پرداخته شده است. با توجه به نشانگرهای بعد منابع آب بخش کشاورزی با بیش از ۹۶ درصد مصرف آب بیشترین تاثیر را در تشدید تنش آبی محدوده دارد. با توجه به نشانگر شدت مصرف آب در سال های ۱۳۸۵ و ۱۳۹۵ با مقایسه میزان منابع آب موجود و مصرف شده، ناپایداری کامل در محدوده وجود دارد. سهم سرانه منابع آب تجدید پذیر این محدوده از ۸۳۵ مترمکعب به ازای هر نفر در سال ۱۳۸۵ به ۱۱۷۹ مترمکعب به ازای هر نفر در سال ۱۳۹۵ افزایش یافته است این موضوع عمدتا به دلیل کاهش ۱۷% جمعیت در سال ۱۳۹۵ نسبت به سال ۱۳۸۵ و سپس به دلیل کاهش خروجی به دریاچه ارومیه و مهار سیلاب ها در اثر بهره برداری از سد قلعه چای و انتقال بیشتر آب از خارج محدوده (طرح زرینه رود) بوده است. تغییرات حاشیه ای بهره وری اقتصادی آب در بخش کشاورزی نشان می دهد که نیروی محرکه قوی اقتصادی در بخش کشاورزی در محدوده مطالعاتی عجب شیر باعث می گردد که در این محدوده توجه زیادی به منافع کوتاه مدت در بخش کشاورزی بشود و نسبت به منافع استراتژیک منابع آب بی توجه باشند. علی رغم کاهش روند مصرف آب در بخش خدمات و ثابت بودن مصرف آب در صنعت، افزایش درآمد بخش خدمات و صنعت منجر به افزایش بهره وری اقتصادی آب در این بخش ها شده است.

Keywords:

Water accounting framework , integrated assessment , Water security , Ajbashir Plain