ارزیابی شبکه آبیاری با مفاهیم کلاسیک و جدید راندمان آبیاری (مطالعه موردی: شبکه حمودی خوزستان)

این تحقیق به منظور ارزیابی شبکه حمودی در سطح  ۳۰۷۹ هکتار از دیدگاه مفاهیم کلاسیک و جدید راندمان آبیاری انجام شد. بدین منظور ابتدا ورودی­ها (آبیاری، بارش، آزادسازی­های کانال) و خروجی­های اصلی آب (تبخیر تعرق واقعی محصول، زهاب خروجی و نشت از کانال انتقال) طی سال­های هیدرولوژیکی ۱۳۸۵ تا ۱۳۸۸ اندازه­گیری یا برآورد شدند. سپس اقدام به برآورد راندمان آبیاری شبکه با استفاده از مفاهیم کلاسیک (راندمان کاربرد) و نئوکلاسیک (راندمان خالص و موثر) گردید. در نهایت سناریوهای مختلف تخصیص آب با لحاظ مفاهیم جدید راندمان مورد ارزیابی قرار گرفت. سناریوهای مورد ارزیابی شامل سه سناریوی ۶۵، ۷۵ و ۸۵ درصد تامین نیاز آب مصرفی و دو سناریو بر اساس مفاهیم جدید شامل تامین کامل نیاز آبی گیاه و تامین درصدی از نیاز آبی که عملکرد محصول کاهش معنی داری پیدا نکند، می باشد. نتایج نشان داد که در شبکه­ آبیاری حمودی به دلیل جریان­های زیرزمینی جانبی از اراضی مجاور و نشت از کانال ها، آب های خروجی­ به طور متوسط سالانه ۱۶ درصد بیشتر از آب های ورودی می باشد. راندمان توزیع، کاربرد و کل شبکه به ترتیب ۶۸، ۵۳ و ۴۴ درصد برآورد شد که بیانگر عملکرد آبیاری پایین در شبکه آبیاری حمودی می باشد. علیرغم حجم آب مصرفی زیاد شبکه، تبخیر و تعرق واقعی ۱۹درصد کمتر از پتانسیل تبخیر و تعرق اندازه گیری شد، که نشان­دهنده وجود تنش آبی و کاهش عملکرد محصول می باشد. ارزیابی سامانه­های آبیاری سطحی با روش نئوکلاسیک نشان داد که راندمان خالص (۷۷%) و موثر (۶۵%) بیشتر از راندمان کلاسیک (۵۳%) می باشند. نتایج این تحقیق نشان داد که  با اعمال سناریوهای مفاهیم جدید راندمان می توان بین ۱۹ تا ۴۷ درصد در تخصیص آب صرفه جویی نمود.

Keywords:

شبکه آبیاری , راندمان آبیاری , ضریب استفاده مصرفی آبیاری (ICUC) و حفاظت آب