تاثیر آموزش روان شناختی بر تاب آوری مراقبان خانوادگی مددجویان مبتلا به اختلال دو قطبی

زمینه و هدف: اختلال دوقطبی، از اختلالات شایع روانپزشکی در قرن ۲۱ است. این بیماری، مزمن، تکرار شونده و همراه با نوسانات خلق، بین شیدایی و افسردگی می باشد. تشخیص اختلال دوقطبی برای فرد و خانواده یک موضوع استرس زا است، مراقبان زمانی می توانند بر استرس مراقبت از مددجوی مبتلا به اختلال روانپزشکی غلبه کنند که تاب آور باشند. تاب آوری در خانواده، به الگوی رفتاری انعطاف پذیر و رشد یافته ی رفتاری مراقبان مددجویان، در مواجهه با مصائب و چالش های پیش آمده با مددجوی تحت مراقبت، اطلاق می گردد. لذا این مطالعه با هدف تعیین تاثیر برنامه آموزش روان شناختی بر تاب آوری مراقبان مددجویان مبتلا به اختلال دوقطبی بستری در مرکز روانپزشکی شهر سنندج انجام گرفته است. روش بررسی: مطالعه حاضر یک مطالعه نیمه تجربی است که در پاییز و زمستان سال ۱۳۹۸ در مورد ۶۴ مراقب خانوادگی مددجویان مبتلا به اختلال دوقطبی بستری در مرکز روان پزشکی شهر سنندج، انجام شد. نمونه گیری، به شیوه در دسترس انجام گرفت. و نمونه ها در دو گروه آزمون (۳۲ نفر) و کنترل (۳۲ نفر) قرار گرفتند. قبل از مطالعه از مراقبان خواسته شد که فرم اطلاعات فردی و پرسشنامه تاب آوری (Connor-Davidson CD-RISC) را تکمیل نمایند. مراقبان گروه مداخله در هفت گروه ۴ تا ۵ نفره، آموزش روان شناختی را طی چهار جلسه، به صورت هفته ای یک بار، در مدت زمان ۴۵ تا۶۰ دقیقه دریافت نمودند. پس از گذشت چهار هفته از مداخله مجددا پرسشنامه تکمیل شد. گروه کنترل، برنامه ای جز برنامه آموزش معمول بیمارستان دریافت نکرد و همانند گروه مداخله پس آزمون در مورد آنان نیز اجرا شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه ۱۶ و با استفاده از آمار توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی (تی مستقل و تی زوجی) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: نتایج نشان داد که بین دو گروه مداخله و کنترل از نظر توزیع متغیرهای زمینه ای تفاوتی وجود نداشت. میانگین نمره  پیش آزمون تاب آوری در دو گروه کنترل و مداخله به ترتیب ۸۰/۵ ± ۶۵/۲۲ و ۶۱/۵ ± ۴۴/۲۳ بود، دو گروه از نظر آماری اختلاف معنی داری با هم نداشتند (۵۹/۰ = p)، در حالی که میانگین نمره ی پس آزمون تاب آوری در گروه کنترل۱۲/۶ ± ۱۹/۲۳ و در گروه مداخله ۳۶/۳ ± ۹۷/۳۳ بود، که اختلاف آماری معنی داری را نشان می دهد (۰۰۱/۰>p). مقایسه نمره ی تاب آوری در مراحل پیش آزمون و پس آزمون در هر گروه به صورت جداگانه نشان می دهد که نمره تاب آوری در مراحل پیش آزمون و پس آزمون در گروه کنترل اختلاف آماری معنی داری با هم نداشتند (۱۱/۰p=)، در حالی که افزایش آماری معنی داری در مرحله ی پس آزمون نسبت به پیش آزمون در گروه مداخله مشاهده شد (۰۰۱/۰>p). نتیجه گیری کلی: نتایج مطالعه حاضر نشان داد آموزش روان شناختی بر تاب آوری مراقبان مددجویان مبتلا به اختلال دوقطبی تاثیرگذار است. ضروری است برنامه هایی همچون آموزش روان شناختی به عنوان یکی از راهکارهای ارتقای تاب آوری در مددجویان و مراقبان آنان مد نظر قرار گیرد.

Keywords:

Psychoeducation , Resilience , Family Caregiver , Client , Bipolar Disorder , آموزش روانشناختی , تاب آوری , مراقبان خانوادگی , مددجو , اختلال دوقطبی