واکاوی حوزه معناشناسی طاقت در قرآن (بر اساس روابط هم نشین و متقابل)

رویکرد همزمانی معناشناسی، تلاشی در جهت بازنمایی واژگان مفاهیم قرآنی است؛ زیرا واژگان در قرآن معنای حقیقی خود را از مجموع ارتباطات بینامتنی به صورت شبکه معنایی آشکار می نمایند. نوشتار حاضر در پی آن است که نخست به بررسی ریشه­ای ماده «طوق» لغت و کاربردهای آن در قرآن بپردازد. پس از آن مفاهیم هم نشین و متقابل ماده طاقه مورد مطالعه قرار خواهد گرفت. رویکرد گزینش مفاهیم هم نشین، از میان واژگانی است که دارای قرابت معنایی با کلمه «طاقت» هستند. جستجوی داده های قرآنی نشان داد که واژگانی همچون «مبتلیکم، تحملنا، اصرا، بخلو، وسع و یکلف» هم نشین های اولیه ماده طاقه هستند که در مولفه های معنایی رنج، مشقت و سختی اشتراک دارند. در مرحله ثانویه، هر کدام از این ۶ کلمه که ضمن قرابت معنایی با «طاقه» هم نشین بودند، در برخی آیات با واژگانی هم نشین شده اند که خود در دایره مولفه های معنایی طاقت قرار می گیرند. سپس با استفاده از مولفه تقابل معنایی به تبیین چهار ماده «یسر، خفف، رفق و هون» پرداخته شد و برآیند مفاهیم این ۴ ماده آسانی، راحتی و سبکی است که ضمن تقابل با معنای مشقت و سختی در طاقت، سبب اطمینان به دخالت قیود مذکور در کنار توانایی در معنای طاقت خواهند بود. لازم به ذکر است نوشتار حاضر با استفاده از منابع کتابخانه ای و روش توصیفی_تحلیلی به رشته تحریر درآمده است.

Keywords:

معناشناسی , محور هم نشینی , طاقه , تقابل معنایی