تحلیل فرمی آرایه های قرآن طوماری محفوظ در موزه چستربیتی ایرلند به شماره Is۱۶۲۶

کتابت قرآن و تزئینات آن در دوره صفوی در ایران، از تنوع بیشتری برخوردار بوده است. یکی از شیوه های نگارش قرآن، بصورت رولی است که از نمونه های آن می توان از قرآن رولی که در کتابخانه چستربیتی دوبلین قرار دارد، نام برد. تزئینات و آرایه های قرآن، معمولا از صفحات آغازین، افتتاحیه ، نشان داخل متن و نشانه ای حاشیه تشکیل شده اند. به نظر می رسد آرایه ها و تزئینات و تذهیب قرآن های رولی در عین داشتن شباهت به نسخه های معمولی، دارای تفاوت هایی نیز هست. حال سوال اصلی این پژوهش این است که قرآن رولی نسخه چستربیتی دارای چه خط و تزئیناتی بوده و این تزئینات از چه ساختاری برخوردارند. هدف از این پژوهش دستیابی به شیوه های اجرایی و تزئینی قرآن های رولی در این نسخه است. برای دستیابی به پاسخ سوالات و اهداف پژوهش، روش توصیفی تحلیلی مناسب است. داده های پژوهش از منابع کتابخانه ای و تصاویر از سایت کتابخانه چستربیتی گرفته شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که در قرآن رولی برای صفحات آغازین از تزئینات بند ختایی استفاده شده که در بین آنها از کتیبه های لوزی، پلکانی، شمسه ای با خطوط کوفی بنایی استفاده کرده اند. بالای سرسوره و سوره فاتحه الکتاب، لوح تذهیب الوان مرصع به رنگ زمینه لاجورد قرار دارد که بر اثر رولی بودن و دور خود پیچیده شدن، در برخی از قسمت ها رنگ هایش ریخته شده است. در متن و حاشیه نسخه به جز نشان فصل آیات هیچ نشان دیگری دیده نمی شود. دیگر ویژگی ممتاز این نسخه، استفاده از خط کوفی بنایی دورتادور متن اصلی است در حالی که این خط برای تزئینات مساجد و ابنیه مذهبی رایج تر بوده است.

Keywords:

قرآن رولی , دوره صفوی , تذهیب , کوفی بنایی , خط نسخ