انتقال میراث مکتب خوشنویسی شیراز به دوره صفوی

مکتب هنری شیراز (قرون ۷ تا ۹ ه. ق) که پس از حمله مغول و در سایه آرامش نسبی موجود در فارس به وجود آمد، از مهمترین جریان های تاریخ هنر ایران محسوب می شود. با وجود پژوهش های اخیر، هنر خوشنویسی مکتب شیراز تا حد زیادی مغفول مانده است و سیر تکامل خوشنویسی ایرانی پس از سقوط خلافت عباسی، بیشتر از م کاتب تبریز و هرات و سپس از دوره صفوی پیگیری می شود. با توجه به آثار موجود از هنرمندان فارس در این برهه از تاریخ، باید اندیشید که میراث مکتب خوشنویسی شیراز چگونه به دوره صفوی منتقل و موجب تکامل این هنر شده است. در این پژوهش که به روش تاریخی و با استفاده از منابع کتابخانه ای گردآوری شده است، ضمن مروری مختصر بر حکومت های این دوران، با تاکید بر هنر خوشنویسی در فارس و هنرمندان و هنرپروران آن ، تاثیر شکل گیری نهادهای هنری در ایجاد این مکتب بازخوانی شده و نخبگانی که میراث مکتبشیراز را به وجود آورده و سپس به دوره صفوی منتقل کردند، معرفی می شوند. نخستین تلاش های دربار آل اینجو برای تولید آثار نفیس که منجر به تولید نسخه هایی ارزشمند شد، در زمان آل مظفر نیز ادامه پیدا کرد و در دوره تیموریان با تشکیل کارگاه هنری و کتابخانه سلطنتی شیراز به اوج خود رسید. میراث این مکتب در دوره حکومت آق قویونلوها، با استمرار تولید کارگاه های درباری و همچنین برپایی کارگاه های هنری خانوادگی در شهر شیراز به مرحل های رسید که دستاوردهای آن در حوزه خوشنویسی اعتلای خطوط شش گانه، پیدایش خط نستعلیق و تحولاتی در هنر کتاب آرایی بود. علاوه بر ترویج سنت های هنری، از آنجا که با روی کار آمدن یک حکومت، گنجینه و اموال حکومت قبل به دربار جدید منتقل می شد، در جریان انتقال قدرت بین این حکومت ها، آثار هنری تولید شده به کتابخانه دربار بعدی منتقل شده و به عنوان سرمشق و نمونه مورد الگوبردار ی قرار می گرفت.

Keywords:

مکتب شیراز , خوشنویسی , تیموریان , ترکمانان