پتروگرافی و ژئوشیمی ماسه سنگ های سازند دورود در برش زال، آذربایجان شرقی: کاربرد در بررسی خاستگاه، جایگاه تکتونیکی و هوازدگی قدیمه

در این مطالعه، ترکیبی از روش های پتروگرافی و ژئوشیمی عناصر اصلی نهشته های سیلیسی آواری سازند دورود به سن پرمین زیرین در برش زال در جنوب جلفا جهت بررسی خاستگاه، جایگاه تکتونیکی و هوازدگی قدیمه مورد استفاده قرار گرفته است. ضخامت سازند دورود در برش مورد مطالعه ۱۱۲ متر متشکل از میکروکنگلومرا، ماسه سنگ و شیل قرمز می باشد. ۱۳ نمونه ماسه سنگی دانه متوسط توسط روش نقطه شماری و ۶ نمونه نیز جهت تعیین مقدار عناصر اصلی آنها به روش فلوئورسانس اشعه ایکس (XRF) بررسی شدند. از لحاظ ترکیب سنگ شناسی، نمونه های مورد مطالعه اکثرا در محدوده ساب لیتیک آ رنایتی قرار گرفته اند. بررسی میزان و نوع کوارتزهای تک بلور و چندبلور، استفاده از توابع تفکیکی، سنگ مادر غالب این نهشته ها را سنگ های دگرگونی و آذرین فلسیک و همچنین چرخه مجدد رسوبی نشان داده است. وجود چرت در مطالعات پتروگرافی، تاثیر چرخه مجدد رسوبی از سازندهای قدیمی تر را نیز در این ماسه سنگ ها تایید نموده است. مطالعات پتروگرافی و ژئوشیمی همچنین نشان دهنده خاستگاه کراتونی و جایگاه تکتونیکی حاشیه غیرفعال قاره ای در زمان ته نشست رسوبات سازند دورود می باشد. تعیین اندیس شیمیایی دگرسانی در نمونه های مورد مطالعه، بیانگر میزان هوازدگی شدید در منطقه منشا و وجود آب و هوای مرطوب می باشد که با جغرافیای قدیمه پرمین پیشین ایران مطابقت دارد. به نظر می رسد عواملی همچون مسیر حمل طولانی رسوبات بر روی کراتون عربی، چرخه مجدد رسوبی از سازندهای قدیمی تر و همچنین آب و هوای مرطوب در زمان ته نشست سازند دورود، در کنار هم، در بلوغ نسبتا بالای این ماسه سنگ ها نقش مهمی داشته اند.

Keywords:

سازند دورود , خاستگاه , سنگ مادر , چرخه مجدد رسوبی , هوازدگی قدیمه