بازخوانی جامعهشناختی شاهنامه فردوسی

جامعه شناسی ادبیات مطالعه، نقد و بررسی این است که بیان کند چه پیوندی میان گونه های ادبی و گونه های اجتماعی وجود دارد. زندگی اجتماعی بشر مانند داستان وارهای است که سیر تکاملی زندگی اجتمای از آغاز تا امروز را در بر می گیرد. شواهد تاریخی نشان میدهد که پیمایش این سیر تکاملی از ساده به پیچده بوده و دارای توسعه همه جانبه است. زندگی اجتماعی بشر با جوامع شکار و جمع آوری کننده غذا شروع شده اند و بتدریج و در طول زمان این تغییرات به سمت پیچیده تر شدن و توسعه همه جانبه میل داشته است. خط سیر داستانی شاهنامه نیز دارای این ویژگی است؛ داستانهای شاهنامه نیز از ابتدایی ترین نوع جامعه بشری یعنی جوامع شکار و جمع آوری کننده غذا شروع شده و به تدریج در دورههای مختلف که به نام شاهان نام گذاری شده است؛ با ابداعات مادی و معنوی بشر توسعه پیدا است؛ باورهای جمعی، نهادهای اجتماعی، زبان و خط، توسعه شهری از قبیل معماری و سیستم فاضلاب و...، انقلاب و حرکتهای اجتماعی از جمله مسائلی است که در شاهنامه به آن توجه شدهاست. فردوسی این خط سیر زندگی اجتماعی را دقیقاً در داستانهای شاهنامه طی کرده و مطالعه آن نشان دهنده دقت در به تصویر کشیدن این مسیر زندگی انسان است. روند این تکامل اجتماعی بشر طوری گام به گام پیموده شده که انسان را به شگفتی وا میدارد. داستان از خلق بشری کیومرث نام که یزدان پاک برایش پادشاهی مقدر فرموده و عدهای دیگر که مردمان تحت فرمان او هستند در سرزمینی به نام ایران زمین است که در آن زندگی اجتماعی با نوعی تقسیم اجتماعی کار ساده شروع شده و با گذشت زمان و ایجاد مشاغل جدید، توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ابتدایی آغاز شده و به تقسیم کار ی پچیدهتر و تخصصی تر منتهی می شود و همزمان باگسترش زندگی جمعی و تغییر و تحولات جمعیتی آن، مفاهیم دیگری چون نظام باورهای جمعی، طبقه، نظام فرهنگی، نطام سیاسی، انقلاب، خشونت، خانواده و تعاون و حقوق شهروندی و......مطرح می شود. سعی این مقاله بر مطالعه و استخراج مفاهیم کاربردی جامعه شناسی از بخش اول شاهنامه فردوسی می باشد.

Keywords:

جامعهشناسی , شاهنامه