اثر محلول پاشی اسید سالیسیلیک و پرولین بر رشد و میزان اسانس گیاه دارویی زرین گیاه (Dracocephalum kotschyi Boiss.) تحت شرایط کم آبیاری

در شرایط خشک­سالی چند دهه اخیر، استفاده از روش­های علمی و جدید برای افزایش رشد و میزان موثره گیاهان دارویی و معطر امری ضروری است. این پژوهش، به­منظور بررسی اثر محلول پاشی اسید سالیسیلیک و پرولین بر ویژگی های مورفو-فیزیولوژیکی و میزان اسانس ­گیاه دارویی و معطر زرین­گیاه (Dracocephalum kotschyi Boiss.) از تیره نعناعیان، در شرایط مختلف رطوبتی خاک در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری در دو سال زراعی (۹۸-۹۹ و ۹۸-۹۷) اجرا شد. آزمایش به­صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل عامل آبیاری در دو سطح آبیاری مطلوب یا شاهد (بدون تنش یا آبیاری در ۳۰ درصد تخلیه رطوبتی از ظرفیت زراعی F.C.) و کم­آبیاری (آبیاری پس از ۵۰ درصد تخلیه رطوبتی از F.C.) و عامل محلول پاشی برگی در سه سطح شاهد (محلول­پاشی حلال یا آب) و محلول­پاشی اسید سالیسیلیک و پرولین با غلظت­های ۱ میلی­مولار در نظر گرفته شد. نمونه­های اسانس از اندام هوایی در اوایل گل­دهی به روش تقطیر با آب استخراج شدند. مطابق نتایج، بیشترین میزان کلروفیل­های a، b و کل (به­ترتیب ۹۶/۰، ۴۵/۰ و ۳۹/۱ میلی­گرم در گرم) در تیمار کم­آبی مشاهده شد. همچنین، اعمال تیمار کم­آبی باعث افزایش ۷۰ درصدی مقدار پرولین نسبت به شاهد شد؛ در حالی­که تاثیر معنی داری بر صفات مورفولوژیکی ارتفاع گیاه، قطر ساقه و وزن خشک گیاه نشان نداد. محلول­پاشی اسیدسالیسیلیک به­عنوان یک عامل دفاعی در برابر تنش کم­آبی سبب کاهش اثرات منفی تنش بر میزان اسانس، پرولین و کلروفیل­های a، b و کل شد. بیشترین و کمترین میزان اسانس به­ترتیب در محلول­پاشی پرولین (۱۲/۱ میلی­لیتر در ۱۰۰ گرم وزن خشک) و شاهد (۸۴/۰ میلی­لیتر در ۱۰۰ گرم وزن خشک) به­دست آمد. در نهایت، استفاده از اسید سالیسیلیک در شرایط کمبود رطوبت برای کاهش اثرات منفی تنش و افزایش میزان اسانس زرین­گیاه توصیه می شود.

Keywords:

اسانس , الیسیتور , پرولین , تنش کم آبی , ماده موثره