بررسی تنوع زیستی، فراوانی و زی توده ماکروبنتوزها در سواحل جنوبی دریای خزر

این پژوهش در راستای طرح تحقیقاتی پایش اکولوژیک دریای خزر تا عمق ۳۰ متر طی سال های ۹۸-۱۳۹۷ انجام شد. نمونه برداری از بستر منطقه جنوبی دریای خزر در ۸ نیم خط عمود بر ساحل در منطقه آستارا، انزلی، سفیدرود، تنکابن، نوشهر، بابلسر، امیرآباد و ترکمن به وسیله نمونه بردار گرب انجام  شد. نمونه برداری به صورت فصلی صورت گرفت. هدف از این تحقیق بررسی تنوع گونه ای، تراکم و زی توده و پراکنش محلی گونه های مختلف ماکروبنتوز بوده است. در مجموع تعداد  ۱۶ گونه شناسایی شد که متعلق به ۷ خانواده و از  رده های Polychaeta (پرتاران)، Crustacea (سخت پوستان) و Bivalvia (دوکفه ای ها) بوده اند. علاوه بر آن، کم تاران درحد رده (Oligochaeta) مورد شناسایی قرار گرفته اند. رده پرتاران ۵۹ درصد ازکل تراکم ماکروبنتوزها را به خود اختصاص داده ولی میزان زی توده این رده برابر با ۱ درصد کل زی توده ماکروبنتوزها بوده است. در مقابل، گونه Cerastoderma  glaucum از رده دو کفه ای ها با این که فقط ۶/۳ درصد از تراکم کل ماکروبنتوزها را تشکیل داد اما ۵۹/۹ درصد از کل زی توده را به خود اختصاص داده است. میزان شاخص های تنوع در بهار دارای بیش ترین مقدار و در تابستان کم ترین مقدار را داشت. رده پرتاران (Polychaeta) دارای بیش ترین پراکنش محلی (۱۰۰%) و از رده Malacostraca گونه های Pterocuma sowinskyi و Cardiophila baeri دارای کم ترین پراکنش محلی (۸/۲%) بودند. کم ترین و بیش ترین میانگین (±خطای استاندارد) تراکم به ترتیب در فصل زمستان و بهار به ترتیب ۸۱/۱±۴۰۸ عدد در متر مربع و ۲۴۶/۲±۱۲۲۵ عدد در متر مربع بود. نتیجه گیری این که، افزایش زی توده صدف های دوکفه ای در مقابل کاهش تراکم آن می تواند به دلیل بزرگ جثه بودن و داشتن پوسته صدفی باشد و افزایش میزان شاخص های تنوع در بهار می تواند به دلیل حضور گونه های مختلف جهت تولیدمثلی بعد از دوره زمستان گذرانی باشد که با ترکم ماکروبنتوز در بهار هم خوانی دارد.

Keywords:

تنوع , پراکنش , تراکم , زی توده , ماکروبنتوز , دریای خزر