بررسی تغییرات زمین ساخت فعال تاقدیس سردارآباد شوشان با استفاده از تصاویر ماهواره ای

علم ژئومورفولوژی که اصول مباحث آن به شناخت فرم اراضی متمرکز است،مشمول عناصر شکل شناسی و عوامل موثر در ایجاد آن می شود. در این علم سطح زمین که در واقع محل تماس و برخورد دو دسته نیروهای درونی (که از درون سطح زمین سرچشمه می گیرند و اسکلت ناهمواری ها را ایجاد می کنند) ونیروهایی بیرونی (که از خارج پوسته زمین منشاء می گیرند و به فرسایش و تغییر شکل ناهمواری ها می پردازند)، است، مورد مطالعه قرار می گیرد.دشت شوشان در شمال استان خوزستان، از دیرباز مکان اولین و پردامنه ترین پژوهش های باستان شناختی در ایران بوده که با محوریت شوش، بنیادهاینخستین چارچوب توالی فرهنگی از دوره های پیش ازتاریخ را در جنوب غرب ایران مطرح نموده است. بر اساس بررسی ها و کاوش های دامنه دار درخوزستان، محوطه هایی گسترده با توالی زمانی طولانی مدت شناسایی شده که به نوعی نظام سکونتی دوره های مختلف زندگی در این منطقه را روشن میسازد. در شوش طی یکصد سال کاوش، نشانه هایی از استقرارو سکونت جوامع، شناسایی شده که ثابت می کند از اواسط هزاره پنجم (ق.م) آغاز شده و به طور متوالی تا سده هفتم هجری ادامه داشته است. از طرفی مطالعات صورت گرفته به وسیله دستگاه های GPS در طی دوره ۲ ساله ۲۰۰۱ - ۱۹۹۹ نشان داده است که؛ صفحه عربستان با سرعتی بین ۲ / ۱ تا ۲ / ۵ سانتی متر در سال به طرف شمال و به سمت اوراسیا در حرکت است و تحت تاثیر فشار و نیرو های زمین ساختی، بلوک منطقه ای ایران کوتاه می شود، که این کوتاه شدگی، عمدتا در رشته کوه های زاگرس و البرز توزیع شده است. بنابراین گسل های فعال ایران را می توان به عنوان شاهد مستقیم تغییر شکل کنونی پوسته ایران دانست. در بخش هایی از دشت شوشان نیز که پوسته برای دوره های طولانی ناپایدار بوده است، از این قاعده مستثنی نیست و تغییر شکل های زمین ساختی فعال، باعث بروز پاسخ رودخانه ای شده است. شکل پله پله و کوژیدگیموجود در نیمرخ طولی رودخانه میتواند نشان دهنده برخاستگی پویای زمین های بالادست و یا فرونشست پویای سطح اساس باشد.اگرگسلی در حوالی بستر رودخانه به وجود آید؛ باعث بالا آمدن و یا پایین رفتن زمین می شود و اگر فرسایش رودخانه با این بالاآمدن و یا پایین رفتن متناسب نباشد، در حوالی گسل، شیب بستر رودخانه با سایر نقاط تفاوت پیدا می کند که این امر می تواندنشانه ای برای تشخیص گسل باشد. در اصل رودخانه ای با طرح ماندری در شوشان، نشانگر محلی است که رودخانه به سطح اساسخود نزدیک شده است و گرادیان هیدرولیکی کاهش یافته است.

Keywords:

تغییرات زمین ساخت فعال , تاقدیس , سردارآباد شوشان , تصاویر ماهواره ای