دیدگاه ابن سینا پیرامون نقش عوامل مادی در شکل گیری صفات اخلاقی

صفات اخلاقی تحت تاثیر عوامل مختلف شکل می گیرند. با جستجو در آثار ابن سینا مجموع این عوامل را می توان در دو گروه مادی و معنوی قرارداد. عوامل مادی شامل عوامل بدنی و غیر بدنی است که این پژوهش با هدف بررسی آنها تنظیم شده است. در میان این عوامل بدن محوریت دارد چرا که مطابق رای ابن سینا: ۱.صفات اخلاقی اگر چه کیفیات نفسانیند اما منشاء آنها بدن است ۲. افعال با اعضاء و قوای بدنی انجام می شود ۳. مزاج بدن، شکل دهنده بسیار مهم اخلاق است ۴. عوامل غیر بدنی تاثیر خود را از طریق منفعل کردن بدن ظاهر می کنند. مبانی انسان شناسانه سینوی از جمله تاثیرپذیری نفس مجرد از بدن مادی، تربیت پذیری انسان، امکان تغییر اخلاق و... زیربنای مباحث مقاله است. توجه به مبادی ایجاد خلق، نحوه شکل گیری، تغییر و تثبیت اخلاق بواسطه هر مبدا، اهمیت ویژه دارد و در مقام عمل پرکار برد است. باید توجه داشت که از نگاه ابن سینا مساله اوصاف اخلاقی از جمله مسایل مشترک میان فلسفه و طب است و او دانش طبی خود را نیز در این جهت به کار می گیرد. به همین سبب، از خلال مباحث مطرح شده از سوی او، میتوان علاوه بر معرفت نظری، راهکارهای عملی اصلاح اخلاق را به دست آورد و از آنها در جهت اتصاف به فضایل استفاده کرد.

Keywords:

ابن سینا , اخلاق , مزاج , افعال , عوامل بدنی , عوامل غیر بدنی