نگرشی بر ضرب المثل های رایج در خراسان رضوی

یکی از مظاهر فرهنگ و تمدن و حتی ادبیات هر کشوری امثال و حکم و کلمات قصار و پرمغزی است که از بزرگان علم و ادب و یا از مردم عام پدید می آید و در زبان گسترده و کهن ما نیز هزاران مثل و سخن نغز وجود دارد که هر کدام دارای ذوق، اندیشه و ملاحت و حسن تعبیر در گفتن مقصود است.مردمان یک جامعه، هنگامی که تجربیات و اندوخته های خود و گذشتگان را به صورت حقایقی پذیرفته شده و مسلم می یابند، آن ها را به صورت جملاتی کوتاه، در قالب های نظم یا نثر بیان می کنند تا هنگام استفاده از آن ها ،مخاطب را به فکر عمیق فروبرده و در او تاثیری ماندگار بر جای گذارد.در واقع ضرب المثل ها عصاره ی خرد جمعی یک ملت است که در گذر زمان صیقل یافته و سینه به سینه به دست ما رسیده است.در کشور ما به دلیل سابقه ی کهن، ضرب المثل های فراوانی وجود دارد. اگرچه در اقوام مختلف ایرانی این ضرب المثل ها دارای تفاوت هایی در زبان و لهجه است، ولی بسیاری از آن ها به جهت معنا و یا مفهوم مشترک هستند. دکتر زرین کوب معتقد است که مساله ی اساسی در فرهنگ عامه ویژگی اجتماعی آن است نه ویژگی هنری ؛ چرا که اعتبار ادبیات عامیانه به جنبه های هنری و زیبایی شناسی آن نیست بلکه اعتبارش را از پیوند با جامعه و واقعیت اخذ می کند و اساسا ادب عامه چون ادامه ی کار و فعالیت زندگی مردم است پس معمولا جنبه ی تجملی ندارد ؛ ساده و بی پیرایه است ؛ چون به جز بیان مطلب غرض دیگری ندارد و از طرف دیگر اگر دشوار باشد بر زبان ها جاری نمی گردد. در این راستا این مقاله سعی دارد ضمن بررسی عناصر فرهنگی اجتماعی ضرب المثل های رایج در شهرستان کاشمر ،ریشه،لهجه نگاری وموارد کاربرد آن ها را مورد بررسی قرار دهد.

Keywords:

ضرب المثل , فرهنگ , اجتماع , خراسان رضوی