شکل گیری توطئه با تکیه بر نقش «منیژه» در «بیژن نامه»

«تئوری توطئه» با سه رکن اساسی توطئه گر، توطئه باور و اصول و مفروضات توطئه از مسائلی است که در جامعه شناسی و علوم سیاسی مورد توجه اندیشمندان این حوزه قرار گرفته است. می توان ریشه های این مسائل را در ادبیات حماسی و سیاسی کلاسیک جهان و ایران هم مورد بررسی و تحلیل قرار داد. بررسی نقش زنان و بازتاب سیمای آنها در آثار کهن یکی از مباحثی است که همیشه مورد توجه و بحث صاحب نظران بوده است. یکی از آثار حماسی که به نوعی انتحالی از شاهنامه فردوسی است و آن را منسوب به خواجه عمید عطاء بن ناکوک رازی دانسته اند، منظومه «بیژن نامه» است که به داستان بیژن و منیژه که به نوعی داستانی حماسی- عشقی است، پرداخته است. در این پژوهش تحلیلی- توصیفی سعی بر این است که سیمای «منیژه» به عنوان یکی از زنان که در شکل گیری ستیزی دیگر میان ایران و توران اثرگذار بوده و وقایع مهمی را در طی داستان رقم زده است، پرداخته شود. نقش منیژه در جنگ آفرینی و توطئه گری کنش و واکنش هایی را در طی داستان رقم زده که از ابعاد گوناگون قابل بررسی و تحلیل است. به نظر می رسد منیژه به عنوان بانویی حادثه ساز در این داستان دست به کودتایی علیه خانواده سلطنتی افراسیابی می زند و در زوال حکومت افراسیاب تاثیر داشته است. ازدواج برون قبیله ای به عنوان کنش فعالانه در این ستیز نقش بارزی دارد. نتایج پژوهش حاکی از این است که منیژه در دو توطئه از سه توطئه شکل گرفته در این منظومه نقش کلیدی داشته و بیشترین وقایع حاضر در این منظومه به سبب حضور منیژه شکل گرفته است.

Keywords:

توطئه , تئوری توطئه , توهم توطئه , جنگ آفرینی , منیژه , بیژن نامه