فعالیتهای روزانه روسای دانشگاه ها: درگیری با مسائل خرد اجرایی

تحقیق و مطالعه درخصوص موضوعات مختلف رهبری و مدیریت برای درک ماهیت آن می تواند در ارتقای کیفیت دانشگاه ها موثر باشد. مطالعه حاضر به بررسی و مداقه فعالیت های روزانل روسای دانشگاه ها در ایران می پردازد. در این خصوص جهت انعکاس فعالیت های روسای دانشگاه ها پرسش نامه ای تهیه و برای ۴۷ تن از آنان ارسال شد که از مجموعه پرسش نامه های ارسالی ۳۸ پرسش نامه قابل استفاده دریافت شد. تحلیل محتوایی پرسش نامه ها به وضوح بیانگر آن است که اشتغال بیش از حد روسای دانشگاه ها به امور خرد اجرایی به همراه موانع حقوقی و بوروکراسی اداری. توان آینده نگری برنامه ریزی و اجیاد ارتباطات موثر را از آنان سلب کرده است. استفاده از بازخوردهای مناسب، برای تقویت و رشد توانمندی ها و تغییر روش های رهبری و مدیریت امری ضروری است. تحقیقات بسیاری در خصوص مدیریت موثر در دانشگاه های مختلف جهان، انجام شده است. رهبری و مدیریت، نظریات محققان را در رشته های مختلف، از قبیل جامعه شناسی، روان شناسی، و علوم سیاسی به خود جلب کرده است. پژوهش های متخصصان رشته های گوناگون تاثیرات مختلفی بر نظریه های مربوط به مدیریت گذاشته است. گرچه این پژوهش ها باعث تقویت نظریه ها و گسترش کاربرد انها شده، اما بر پیچیدگی، چالش در درک ارکان مختلف مدیریت دانشگاهی این ارزش را دارد که به تجزیه و تحلیل آنها پرداخته شود. بررسی هریک از این چالش ها می تواند موجب پدید آمدن درک کامل تری از وضعیت مدیریت در دانشگاه های کشور شود. یکی از موضوعاتی که محققان آموزش عالی به منزله ارکان اصلی رهبری و مدیریت است. تاکنون پژوهشی درباره فعالیت های روسای دانشگاه های کشور انجام نشده و در سایر کشورها نیز بسیار محدود است. کوهن و مارچ (Cohen and march, ۱۹۸۶) در زمرل اولین کسانی هستند که برای ارائه درکی بهتر از نحوه صرف وقت روسای ۴۰ دانشگاه آمریکا تحقیقاتی را به عمل آورده اند. در تحقیق آنان مشخص شد مقدار زمانی که روسای دانشگاه ها صرف ارتباط با اشخاص می کنند قابل توجه است؛ به طوری که بش از یک سوم وقت آنها صرف ارتباط های برون سازمانی، حدود ۳۰ درصد صرف همکارانی از قبیل هیئت امنا، دانشجویان و اعضای هیئت علمی و بقیه صرف مرئوسان می شود. دراین میان، روسای دانشگاه ها ۲۵ درصد از وقت اداری خود را به تنهایی و بقیه اوقات را با افراد خارج از دانشگاه (۲۴ درصد)، اعضای هیئت امنا (۶ درصد)، اعضای هیئت علمی (۹ دصد)، دانشجویان (۶ درصد)، کارکنان دفتر (۴ درصد)، مدیریت گروه های علمی (۱۴ درصد)، و مدیریت سایر گروه ها (۱۲ درصد) صرف می کنند. کوهن و مارچ میزان ساعات فعالیت روسای دانشگاه ها را ۶۰ ساعت در هفته تخمین زده اند. تحقیقات دیگری نیز از سوی اوشاک همی (Oshaghemi, ۱۹۹۹) در خصوص مسئولان دانشگاه های انگلستان و نیجریه صورت گرفته است. در این تحقیق ساعات کار برای مسئولان نیجریه ای ۴۱ ساعت و برای مسئولان انگلیسی ۴۳ ساعت، ذکر شدهاست. مسئولان نیجریه ای ۴۴ درصد از وقت خود را به کارهای دفتری، ۳۰ درصد را به ملاقات های برنامه ریزی شده، درصد را به ملاقات های برنامه ریزی نشده، یک درصد را به تلفن های بیش از ۵ دقیقه و ۱۵ درصد را به سایر فعالیت ها می پردازند. در این پاسخ به این پرسش که «مسئولان دانشگاهی کارشان را در کجا انجام می دهند؟» آمده است که ۵۰-۴۵ درصد از کارها را در دفاتر خود، ۳۵-۳۰ درصد را در قسمت های مختلف دانشگاه، ۱۰ درصد را در منازل و ۱۰ درصد را در سازمان های دیگر انجام می دهند. مسئولان انگلیسی به طور متوسط ۴۰ درصد از وقت خود را در تنهایی، ۲۵ درصد را با همکاران، ۱۵ درصد را با پرسنل اجرایی، ۱۰ درصد را با دانشجویان و بقیه وقتشان را با افراد غیردانشگاهی سپری می کنند.