نقش حیاتی مروری بر متون در فرآیند پژوهش

سخن سردبیر   Editorial   مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان   دوره دوازدهم، تیر ۱۳۹۲، ۲۵۸-۲۵۷       نقش حیاتی مروری بر متون در فرآیند پژوهش           The Vital Role of the Literature Review in the Research Process     محسن رضائیان [۱]   M. Rezaeian     در آیه نورانی شماره ۱۳۳ سوره مبارکه طه آمده است که: " گفتند چرا آیت روشنی از جانب خدایش برای ما نمی آورد؟ آیا آیات کتب پیشین بر آنها نیامد؟" در این آیه نورانی، پروردگار عالمیان در پاسخ به سوال کافران، یکی از مهمترین راه های شناخت حقانیت دین مبین اسلام و پیامبر گرامی آن را جستجو در آیات کتب پیشین قلمداد نموده است. بنابراین، براساس این آیه شریفه، جستجو در منابع موجود همواره یکی از راه های مهم در تشخیص حقیقت بوده و خواهد بود.   در نگارش مقالات علمی نیز، جستجوی دقیق، صادقانه و به دور از پیش داوری در منابع موجود از ضرورت اساسی می باشد. در سال ۱۶۷۶ میلادی اسحاق نیوتن (Isaac Newton) در نامه ای خطاب به روبرت هوک (Robert Hook) از نقل قولی منتسب به دانشمندان پیشین خود برای بیان اهمیت استفاده از منابع موجود اشاره می نماید. در این نقل قول اینچنین آمده است که: "تنها بوسیله ایستادن بر شانه های افراد غول پیکر است که می توانم دور دست ها را ببینم." افراد غول پیکر در این نقل قول، اشاره به دانشمندان پیش از محقق و نتایج کارهای علمی آن ها دارد که در قالب نوشته های علمی به چاپ رسیده اند.   این در حالی است که استفاده صحیح از منابع معتبر موجود گاهی اوقات مورد توجه لازم قرار نمی گیرد[۱]. اصولا نتیجه جستجو در متون، در فهرست منابع یک مقاله علمی متجلی می گردد که متاسفانه شواهد موجود نشان می دهد که این بخش از مقالات علمی نیز کمتر از سایر بخش ها مورد توجه خوانندگان یک مقاله قرار می گیرد[۲]. متاسفانه، گاهی همین بی توجهی حتی گریبان نویسندگان یک مقاله را نیز می گیرد. از همین رو، در سخن سردبیری شماره دوم سال ۱۳۹۰ مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، به مهمترین خطاهای شایعی که ممکن است نویسندگان یک مقاله در ارجاع به منابع علمی خود داشته باشند اشاره نموده و راه های پیشگیری از چنین مشکلاتی را نیز ارائه نموده ایم [۳].   اما در سخن سردبیری حاضر، ضمن تاکید مجدد بر ضرورت حیاتی استفاده از متون معتبر در انجام کارهای علمی و نگارش مقالات تحقیقی، از خوانندگان فرهیخته مجله دانشگاه در خواست می نماییم که بخش منابع مقالات مورد مطالعه خود را با دقت بیشتری مورد بررسی قرار دهند تا مطمئن گردند که نویسندگان مقالات، به شکلی شایسته از منابع موجود استفاده کرده باشند.   References     [۱] Ernest M, Burton H, Keenleside J. The literature review: an integral part of the research process. Can J Occup Ther ۱۹۷۸ ۴۵(۳): ۱۰۷-۹   [۲] Foote M. Why references. Giving credit and growing the field. CHEST ۲۰۰۷ ۱۳۲(۱): ۳۴۴-۶ .   [۳] Rezaeian M. Common mistakes in citing the references. J Rafsanjan Univ Med Sci ۲۰۱۱ ۱۰(۲): ۸۲-۳ [Farsi].       [۱] - استاد گروه آموزشی پزشکی اجتماعی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان   تلفن: [phone]، دورنگار: ۵۲۲۵۲۰۹-۰۳۹۱، پست الکترونیکی: moeygmr۲@yahoo.co.uk