ساخت شکنی ادبی – روانشناختی –کهن الگویی- سمبولیستی صور خیال در شعر کوچه فریدون مشیری

از منظر سبک شناسی و ساختار شعری، می توان تاریخ ادبیات شعر فارسی را به دو دوره کلی تقسیم نمود. دوره اول، دوره اشعار سنتی (کلاسیک)، که دوره سیطره کامل قالب ها، اوزان و قافیه های موزون در ساختار شعر بوده؛ و دوره دوم، دوره شعر نو که معروف به شعر نو نیمایی است که طی آن، سرایش اشعار، بلحاظ فرم، وزن و قافیه، آزادتر هستند. هرچند که با ضرس قاطع می توان اظهار نمود که شعر نو فارسی، از بطن شعر فخیم و محتشم ادبیات سنتی و کلاسیک برخاسته است و نیچه وار از زایش تراژیک نیازهای زمانه و تغییرات اجتماعی فرهنگی برآمده که مدرنیته، از مولفه های اصلی آن است. در این میان، شعر کوچه مشیری در شمار زیباترین، رمانتیک ترین، نوستالژیک ترین و عاشقانه ترین شهرهای نو ادبیات معاصر در زبان فارسی است که در سال ۱۳۳۹ توسط فریدون مشیری سروده شده و اولین بار در مجله روشنفکر آن زمان به چاپ رسیده است. به لحاظ ادبی، روانشناختی، کهن الگویی و سمبولیستی، صور خیال بکار بسته در سرایش شعر کوچه از طریق توصیف، استعاره، تشبیه، ایهام و... خواننده وشنونده را، مسحور جادوی کلام خویش می نماید. در واقع ساخت شکنی ادبی_روانشناختی_کهن الگویی_سمبولیستی صورخیال در تاریخ ادبیات فخیم و محتشم شعر فارسی، بررسی تاریخ تطور ایماژهای شعر فارسی و سیر تکاملی بلاغت و شکوه بیان است. در میان شاعران نوپرداز معاصر، فریدون مشیری، از سرآمدان شاعران معاصر ایماژپرداز، بویژه در پی آفرینش اثر ماندگار و جاودانی خویش، شعر کوچه، در چکاد غنای شاعرانه، پرتو افکنی ادبی می نماید. بقول ژان پل سارتر: شعر آفرینشی در ساختار زبان و نوعی رستاخیز واژگان است که طی هنجارگریزی، زبان شعر را از زبان محاوره ای، متمایز می سازد. در ساخت بندی شعر کوچه، مشیری در مطلع آن، غم غربت و نوستالژیای خاطره خویش با عشق خود در بازنمود یادمان گذر از آن کوچه را با رنگ و بوم واژگان، شاعرانه به تصویر کشیده است. در واقع، شعر (کوچه) مشیری، گل حسرت زیبایی در گل باغ شعر معاصر ایران است و بلحاظ ادبیات تطبیقی، می توان شعر (کوچه) مشیری را، با عنوان گل های حسرت، همزاد (گل های شر) بودلر محسوب داشت. مشیری در این شعر، دموکریت وار که همه پدیده های جهان را در سیالیتی گذرا معرفی می کرد؛ مفهوم عشق را نیز از منظر معشوق بی وفا، گذرا تصویر نموده است. نتیجه گیری اینکه: غم غربت (نوستالژی)، رمانتیسیسم، سمبولیسم و کهن الگوها و صور خیال مستتر در شعر کوچه مشیری، خواننده و شنونده آن را پروست وار در رمان (در جستجوی زمان از دست رفته)، گذشته های خاطره انگیز را تداعی می کند.