سنگ شناسی، زمین شیمی و خاستگاه گرانیت ریگ ملک، جنوب شرق زاهدان

توده گرانیتوئیدی ریگ ملک در شرق آتشفشان تفتان، جنوب شرق زاهدان و در پهنه زمین درز سیستان قرار دارد. این توده به سن الیگومیوسن درون فلیش های ائوسن نفوذ کرده و در محل تماس، دگرگونی مجاورتی ضعیفی را ایجاد نموده است. ترکیب سنگ­شناسی این توده از گرانیت، سینوگرانیت، مونزوگرانیت، گرانودیوریت، تونالیت، پگماتیت و دیوریت است. این سنگ ها از کانی های کوارتز، پلاژیوکلاز، ارتوکلاز، بیوتیت و هورنبلند تشکیل شده­اند و بیشتر دارای بافت های دانه ای و پگماتیتی هستند. شواهد سنگ ­شناسی گرانیتوئیدی کوه ریگ ملک از جمله وجود کانی های بیوتیت و هورنبلند نشان می دهد که این توده مانند گرانیت زاهدان بیشتر از نوع  I هستند. بررسی های زمین شیمیایی نشان می دهد که آن دارای ماهیت آهکی قلیایی تا کمی مایل به قلیایی و متاآلومین با خاستگاه I، غنی از عناصر خاکی نادر سبک (LREE) و عناصر سنگ دوست بزرگ یون (LILE)، فقیر از عناصر خاکی نادر سنگین (HREE) و عناصر با شدت میدان بالا (HFSE) هستند. نمودارهای بهنجارشده نمونه­ها نسبت به گوشته آغازین و کندریت نشان می­دهد که نمونه ها در Eu تهی شدگی و اغلب الگوی مشابه دارند. ناهنجاری مثبت در عناصر Zr و Th و ناهنجاری­های منفی در عناصر Nb, Sr و Ti نمونه ها مشابه الگوهای این عناصر در مناطق فرورانش است. براساس نمودارهای زمین­ساختی ماگمایی، سنگ های گرانیتوئیدی ریگ ملک وابسته به محیط های برخوردی است. شواهد زمین­شیمیایی نمونه های سنگی گرانیتوئید ریگ ملک نشان داد که جدایش بلوری تنها فرآیند موثر در دگرگونی­های ماگمایی سازنده این توده نبوده، بلکه امکان وجود چند فاز یا ذوب­بخشی یک فاز با درجات متفاوت نیز وجود داشته است. به نظر می رسد که تشکیل این توده گرانیتوئیدی در پهنه زمین درز سیستان وابسته به برخورد قطعه های لوت و افغان باشد.

Keywords:

Rigmalak granitoid , Sistan Suture Zone , calc-alkaline , I type granite , Zahedan. , گرانیت ریگ ملک , زمین درز سیستان , آهکی قلیایی , , گرانیت نوع I , زاهدان.