خاستگاه اسکاپولیت در توده نفوذی پنج کوه (جنوب شرق دامغان)

مقاله حاضر به بررسی ترکیب کانی­شناسی و نحوه تشکیل بلورهای اسکاپولیت در ناحیه پنج کوه دامغان می پردازد. بر مبنای شواهد صحرایی و  بافتی،  دو نوع اسکاپولیت قابل تشخیص­اند: نوع اول شامل اسکاپولیتهایی است که در اندازه­های ریز تا درشت­دانه در بخشهایی از توده نفوذی جایگزین پلاژیوکلازها شده­اند. به نظر می­رسد که جریان شاره­های گرمابی غنی از NaCl، از عوامل تشکیل این کانی هستند. بلورهای نوع دوم اسکاپولیت به­صورت رگچه­های میلیمتری در داخل توده نفوذی و یا نوارهایی با ضخامت بیش از ۵۰۰ متر در حاشیه توده نفوذی و حد  فاصل آن با گستره کانسار آهن پنج کوه مشاهده می شود. رشد این درشت بلورها از طریق نهشت مستقیم از شاره گرمابی در رگه هاست. حضور گسترده اسکاپولیت - آلبیت در داخل و به­ویژه حدفاصل توده نفوذی با یک دنباله نهشتی- آتشفشانی که میزبان کانسار آهن پنج کوه است، نشان می­دهد که تشکیل اسکاپولیت با یک دگرنهادی آلکالی همراه بوده و بخش عمده­ای از سدیم و کلر مورد نیاز برای تشکیل این کانی از نهشته­های تبخیری موجود در این دنباله تامین شده است.

Keywords:

mineralogy , scapolite , Panj – Kuh , Damghan , alkali metasomatism , اسکاپولیت , شاره های گرمابی , دگرنهادی آلکالی , پنج کوه , دامغان.