بررسی خاستگاه، شاخصه های معماری و نقوش تزیینی محراب مساجد ایران

معماری اسلامی یکی از اصلی ترین شاخصه های شهرسازی اسلامی است و مسجد یکی از مهمترین عناصر آن است. تاثیر مکتب اسلام بر آنچه به عنوان هنر و معماری اسلامی شناخته می شود بر کسی پوشیده نیست. اسلام دینی با وجوه و مراتب بسیار، و جهان بینی کامل و سرآمد همه ادیان همواره الهام بخش معماران اسلامی بوده است معماری ایرانی و تزیینات مربوط به آن از گذشته های دور تا به امروز پویایی و تداوم خود را همواره حفظ کرده است. این تزیینات که در سطوح فضاهای داخلی و نمای خارجی مساجد به کار رفته سهم عمده ای از معماری مساجد را به خود اختصاص داده است، به طوری که هنرمندان در این بخش تمامی عناصر تزیینی کاربردی را به بهترین وجه به کار گرفته اند. چهار رکن اصلی در معماری مساجد عبارت از، گنبد، گلدسته، منبر، محراب و تزیینات است که در پژوهش حاضر با هدف بررسی جایگاه و ویژگی های محراب، مواد مورد استفاده در ساخت آن و نقوش به کار رفته در معماری محراب و انواع این شاخصه ی معماری اسلامی پرداخته شده است. این پژوهش در قالب تحلیلی- توصیفی و شیوه گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه ای و در مطالعه میدانی نمونه های موجود درشهرهای تاریخی ایران شامل اصفهان، نایین و یزد جمع آوری شده است. نتایج پژوهش حاضر نشان داد از ابتدای ورود اسلام به ایران، ساخت مسجد و ارکان پنجگانه آن، در اولویت فعالیت هنرمندان معمار ایرانی بوده است وتقریبا در همه دوره ها ساخت محراب با ویژگی های عام و خاص آن مورد توجه بوده است.

Keywords:

مسجد , محراب , ایران , تزیین , نقوش