سنجش وضعیت گردشگری میراث فرهنگی با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی (مورد مطالعه: آثار و ابنیه تاریخی شهرستان کلات)

آثار و ابنیه تاریخی ضمن ارائه جلوه هایی از معماری و تمدن ایرانی­ اسلامی، عرصه های چندگانه توسعه را تحت الشعاع قرار داده و پایداری را در مناطق به ارمغان می آورد. شهرستان کلات به­عنوان تلاقی گاه منحصر به فرد تاریخ، فرهنگ و جغرافیا، مقصدی است مطلوب برای گردشگری؛ اما تعدادی از آثار تاریخی آن اعم از ابنیه، محوطه ها و تپه های تاریخی، در سایه غفلت، از نقش موثری که می توانند در رونق گردشگری و توسعه پایدار منطقه داشته باشند، به­دور مانده و در معرض تخریب قرار گرفته اند؛ درنتیجه این پژوهش کاربردی با هدف سنجش وضعیت کنونی گردشگری میراث فرهنگی در شهرستان (با تاکید بر آثار و ابنیه تاریخی آن)، منطبق بر روش توصیفی­ تحلیلی و به دو شیوه کتابخانه ای (برای شناخت پیشینه نظری و تجربی) و پیمایشی به جمع آوری اطلاعات پرداخته است؛ به­گونه ای که از ابزار مشاهده و فیش برداری برای شناخت عینی محیط بهره برده شد و با توزیع تصادفی ۹۶ پرسشنامه در میان کاربران و تبدیل داده های کیفی به کمی جهت احصای امتیاز زیرمعیارها و نیز توزیع ۱۱ پرسشنامه به روش گلوله برفی در میان خبرگان و انجام تحلیل سلسله مراتبی ای اچ پی بر روی داده ها جهت احصای امتیازهای معیارها و مولفه ها و درنهایت ضرب و ادغام وزن های نهایی دو دسته فوق در یکدیگر، امتیاز و اولویت نهایی مولفه ها در توسعه این گونه گردشگری در شهرستان به دست آمد؛ نتایج نظرسنجی از خبرگان و کاربران بیانگر شرایط نامطلوب این­گونه گردشگری در حال حاضر منطقه است که از نظر آن­ها تنها مولفه های تعاملات اجتماعی میان جامعه میزبان و گردشگران، مدیریتی­ سازمانی و هویت تاریخی منشعب از میراث فرهنگی مطلوب است و سایر مولفه ها در وضعیتی نامطلوب به سر می برند؛ در این میان، سامان­دهی و بهبود مولفه های زیرساخت های گردشگری (امتیاز ۰۳۶/۰-)، بودجه و اعتبار (امتیاز ۰۲۱/۰-)، بهداشت و پاکیزگی محیط (امتیاز ۰۱۲/۰-)، به­ترتیب درجه عدم مطلوبیت، اولویت های مورد توجه جهت توسعه این­گونه گردشگری در شهرستان هستند.

Keywords:

گردشگری میراث فرهنگی , آثار و ابنیه تاریخی , تحلیل سلسله مراتبی , شهرستان کلات