ارتباط شاخص های اجتماعی - اقتصادی با بیماری سل با استفاده از مدل های رگرسیونی دوجمله ای منفی و پواسون

زمینه و هدف : بیماری سل بزرگ ترین علت مرگ ناشی از بیماری های عفونی تک عاملی است. از دلایل اصلی افزایش بار جهانی سل، فقر و اختلاف شدید طبقاتی جوامع مختلف است. این مطالعه به منظور تعیین ارتباط شاخص های اجتماعی - اقتصادی با بیماری سل با استفاده از مدل های رگرسیونی دوجمله ای منفی و پواسون انجام شد. روش بررسی : این مطالعه توصیفی – تحلیلی روی پرونده ۱۱۳۲۰ مسلول سال ۱۳۸۹ از شهرهای مختلف انجام شد. داده ها از اداره کنترل بیماری های سل و جذام معاونت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و شاخص های اجتماعی – اقتصادی از مرکز آمار ایران دریافت شد. شاخص های اجتماعی – اقتصادی شامل میزان بیکاری، میزان بیسوادی، تراکم خانوار در هر واحد مسکونی، متوسط درآمد، تعداد پزشکان به تعداد نقاط جمعیتی، میزان مهاجرت و ضریب شهرنشینی بود. برازش مدل ها با استفاده از معیار اطلاع آکائیک و بیزی مقایسه شد. یافته ها : با توجه به مدل رگرسیونی پواسون بین شاخص های اجتماعی - اقتصادی و میزان ابتلا به سل ارتباط آماری معنی داری یافت شد (P<۰.۰۵). با توجه به مدل رگرسیونی دوجمله ای منفی بین میزان بیکاری، میزان بیسوادی، میزان مهاجرت و ضریب شهرنشینی با ابتلا به بیماری سل ارتباط آماری معنی دار بود (P<۰.۰۵) و برای تعداد پزشکان به تعداد نقاط جمعیتی و تراکم خانوار به واحد مسکونی و متوسط درآمد سالانه خانوار و ابتلا به بیماری سل ارتباط آماری معنی داری به دست نیامد. به دلیل وجود بیش پراکنش در مدل رگرسیونی پواسون، مدل رگرسیونی دو جمله ای منفی مناسب تر ارزیابی شد. نتیجه گیری : شاخص های اجتماعی – اقتصادی با موارد ابتلا به بیماری سل مرتبط است. همچنین استفاده از مدل رگرسیونی دوجمله ای منفی برای داده های شمارشی در مقایسه با مدل رگرسیونی پواسون (دارای بیش پراکنش) ارجحیت داشت.

Keywords:

Tuberculosis , Socio-economic indicators , Negative binomial regression model , Poisson regression model , سل , شاخص های اجتماعی – اقتصادی , مدل رگرسیونی دوجمله ای منفی , مدل رگرسیونی پواسون