بررسی تطبیقی موضوع جبر و اختیار در اشعار ایلیا ابوماضی، خیام و حافظ

مساله جبر و اختیار از مسائل بسیار کهن است که همواره ذهن انسان را به تامل فراخوانده است. پرسش اساسی آن است که آیا آدمی، درباره اعمال خود مختار است؟ یا آنکه هیچگونه رفتار اختیاری از او سر نمی زند و هر چه انجام می دهد از سر جبر است. در این مقاله که به روش تحلیلی- توصیفی انجام گرفته است، در پی آنیم تا موضوع جبر و اختیار را در اشعار خیام، حافظ و ایلیا ابوماضی با نگاهی تطبیقی و به روش کتابخانه ای بررسی کنیم. نتایج تحقیق نشان می دهد که هاله ای از تردید بر جهان بینی هر سه شاعر دیده می شود؛ اما حافظ نظر آشکاری بر تایید اندیشه اختیارگرایانه و خیام نیز نظر روشنی بر تصریح اندیشه جبرگرایانه دارد و در مورد موضوع «جبر و اختیار»، سهم حافظ از خیام و ایلیا ابوماضی بیشتر است که با توجه به اشعری بودن حافظ قابل توجیه است.

Keywords:

Algebra , Cumulative , Khayyam , Hafiz , Ilya Aboumadi , جبر , اختیار , خیام , حافظ , ایلیا ابوماضی.