زروان در عرفان بررسی مقوله زمان در ادبیات صوفیانه

آیین زروانی از جمله کیش هایی است که در ایران باستان رواج داشته است. گروهی از ایرانیان با تامل در دو مینوی اهورامزدا و اهریمن به این باور رسیدند که این دو را باید بنی باشد و از این روی به ایزد زروان، به عنوان پدر دو مینو نگریستند. این اندیشه به ایران اسلامی نیز رسید؛ به گونه ای که در عبارت «الوقت سیف قاطع» - که بسیار در زبان متصوفه متداول است – اهمیت وقت (= زمان/ زروان) دیده می شود. در متون اهل تصوف، وقت شمشیری پنداشته شده که از لبه ای برنده (= اهریمن صفت) و از کناره ای نرم (= اهرمزد صفت) شکل گرفته است که در این تعبیر می توان نشانه هایی از دو بعد وجودی ایزد زروان را دید. پژوهش حاضر در پی بررسی همین نکته در برخی متون متصوفه است.

Keywords:

Zorvanism , Sufism , Time , Ahuramazda , Ahriman , Good , Evil. , آیین زروانی , تصوف , وقت/ زمان , اهورامزدا , اهریمن , لطف , قهر.