تدوین و روان سنجی ابزار سنجش هوش هیجانی در تدریس

مقدمه: نقش موثر در فرآیند یاددهی- یادگیری و کسب موفقیت در زندگی و ویژگی قابلیت ارتقا، هوش هیجانی را به یکی از موضوعات مهم در آموزش تبدیل نموده است. تاکنون ابزارهای متعددی برای سنجش هوش هیجانی افراد تدوین شده؛ اما ابزاری که نشان دهد یک مدرس در تدریس خود تا چه اندازه از مهارت های هوش هیجانی بهره می جوید، تدوین نشده است. این مطالعه با هدف تدوین و روان سنجی ابزار سنجش هوش هیجانی در تدریس انجام شد. روش ها: پس از مرور متون و مشخص نمودن عوامل موثر در تدریس مبتنی بر هوش هیجانی، پرسشنامه اولیه با ۱۰۹ سوال طراحی شد. روایی صوری و محتوایی آن با نظر کارشناسان تایید گردید. برای بررسی روایی سازه، پرسشنامه هوش هیجانی بار- ان به همراه پرسشنامه تدوین شده، توسط یک نمونه تصادفی ۳۰ نفره از اساتید تکمیل گردید و همبستگی بین این دو پرسشنامه بررسی شد. همچنین برای انجام تحلیل عاملی و تلخیص تعداد گویه ها، پرسشنامه در یک نمونه ۳۵۰ نفری از اساتید دانشگاه علوم پزشکی اصفهان توزیع و از تحلیل عاملی اکتشافی با روش تحلیل مولفه های اصلی استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آماره های توصیفی، همبستگی و تحلیل عاملی انجام گرفت. نتایج: از ۳۵۰ استاد دریافت کننده پرسشنامه، ۲۰۴ نفر آن را تکمیل نمودند (درصد بازگشت ۵۸ %). پرسشنامه حاضر با پرسشنامه بار- ان به طور معناداری همبستگی داشت (۷۱/۰=r و ۰۰۱/۰P<). بر اساس نتایج تحلیل عاملی و نظرات کارشناسان، پرسشنامه ای با ۳۱ گویه در ۸ حیطه "توجه به احساسات فراگیران، انگیزه تدریس، ارتباط با فراگیران، تعهد نسبت به فراگیران، هدایت فراگیران، توجه به رشد اجتماعی فراگیران، توانایی در تدریس و واکنش های به هنگام" تایید شد. ضریب پایایی پرسشنامه بر اساس آلفای کرونباخ ۹/۰ محاسبه گردید. نتیجه گیری: پرسشنامه ۳۱ گویه ای حاصل از این پژوهش می تواند ابزاری معتبر و پایا برای سنجش هوش هیجانی مدرسان در تدریس باشد. پیشنهاد می شود این پرسشنامه در نمونه های آماری بزرگ تر، اجرا شود.

Keywords:

Emotional intelligence , tool , questionnaire , teaching , psychometric evaluation , and teacher , هوش هیجانی , هوش عاطفی , ابزار سنجش , پرسشنامه , تدریس , روان سنجی , مدرس