کاربرد باکتری تثبیت کننده نیتروژن (chrococcum Azotobacter) و باکتری حل کننده فسفات (Pseudomonas putida) در گیاه سویا تحت رژیم های مختلف آبیاری

مقدمه: با توجه به نوسان شرایط محیطی، خشکی عمده ­ترین محدودیت در تولیدات محصولات زراعی بوده و حدود ۴۰ تا ۴۵ درصد از عملکرد محصولات زراعی را کاهش می دهد. تنش خشکی از تاثیرگذارترین نوع تنش در تولید دانه ­های روغنی در جهان به شمار می آید و می­ تواند تولید را در بسیاری از زمین های زراعی به شدت کاهش دهد. میکروارگانیسم های خاک زی در تثبیت نیتروژن هوا و انحلال فسفات­ های نامحلول خاک، هم چنین سنتز هورمون های محرک رشد نظیر ایندول استیکاسید، جیبرلین­ ها، سیتوکینین ­ها و هم چنین سنتز ویتامین ها و اسیدهای آمین موثر بوده و موجب افزایش عملکرد می گردند. در پژوهش حاضر تاثیر کاربرد باکتری تثبیت­ کننده نیتروژن ازتوباکتر کروکوکوم و باکتری حل کننده فسفات سودوموناس پوتیدا بر کاهش اثرات کمبود آب آبیاری در رقم زراعی سویا تحت شرایط مزرعه مورد مطالعه قرار گرفته است. مواد و روش ­ها: این تحقیق به ­صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک ­های کامل تصادفی با سه تکرار در سال ۹۵-۱۳۹۴ در دانشگاه تربیت مدرس به اجرا درآمد. در این آزمایش چهار تیمار آبیاری (شامل: ۱۵ (شاهد)، ۳۰ (تنش ملایم)، ۴۵ (تنش متوسط) و ۶۰ (تنش شدید) درصد تخلیه رطوبت قابل دسترس از زمان گلدهی تا پایان دوره رشد) و چهار نوع تلقیح بذر سویا با باکتری (شامل: شاهد یا بدون مصرف باکتری، تلقیح با  ازتوباکتر کروکوکوم، تلقیح با سودوموناس پوتیدا و تلقیح با هر دو باکتری) در نظر گرفته شدند. طول ردیف ها در هر کرت آزمایشی ۶ متر با فاصله ۵۰ سانتی­ متر از هم در نظر گرفته شد. فاصله بین کرت ها و بین تکرارها به ترتیب یک و ۵/۳ متر در نظر گرفته شد. فاصله هر بوته از یکدیگر روی ردیف ­های کاشت ۸ سانتی­ متر در نظر گرفته شد. زمان بندی آبیاری براساس درصد تخلیه رطوبت خاک در ظرفیت زراعی در منطقه ریشه و عمق مدیریت آبیاری برای سویا حدود ۳۰ سانتی متر در نظر گرفته شد. نتایج: نتایج این تحقیق نشان داد که بیشترین ارتفاع بوته و تعداد شاخه­ های جانبی، کمترین ارتفاع نخستین غلاف از سطح زمین، بیشترین تعداد غلاف در بوته، عملکرد دانه، عملکرد ماده خشک و شاخص برداشت در تیمار کاربرد توام ازتوباکتر کروکوکوم و سودوموناس پوتیدا در سطوح مختلف کم ­آبیاری مشاهده گردید. از نظر رژیم آبیاری، بیشترین ارتفاع بوته و تعداد شاخه ­های جانبی، کمترین ارتفاع نخستین غلاف از سطح زمین، بیشترین تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، عملکرد دانه، عملکرد ماده خشک در تیمار شاهد مشاهده شد. نتیجه گیری: به ­طورکلی می ­توان نتیجه گرفت که کاربرد ازتوباکتر به تنهایی موجب افزایش ۲۵ درصد عملکرد دانه، کاربرد سودوموناس پوتیدا به تنهایی موجب افزایش ۳۰ درصد عملکرد دانه و کاربرد توام هر دو باکتری موجب افزایش ۴۲ درصد عملکرد دانه شد که نشان دهنده توانایی کاربرد توام ازتوباکتر کروکوکوم و سودوموناس پوتیدا در افزایش عملکرد و اجزای عملکرد در شرایط تنش بوده و در بروز مقاومت در گیاه سویا و جلوگیری از افت شدید عملکرد بسیار موثر است.

Keywords:

واژه های کلیدی: سویا , انحلال فسفر , تثبیت کننده نیتروژن , فسفر معدنی , کمبود آب