هیدروشیمی منابع آب زیرزمینی در مناطق بزمان، ایرانشهر و اسپکه، جنوب شرق ایران

در این پژوهش منابع آب زیرزمینی منطقه آتشفشانی بزمان و مناطق نزدیک به آن، به تعداد ۶۹ محل چشمه و چاه کشاورزی با استفاده از روش های گرافیکی، نسبت یونی و شاخص­های کیفی مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان می­دهد، پنج تیپ Na-Cl، Na-Cl-SO۴، Na-Cl-HCO۳، Na-SO۴ و Na-HCO۳ در آب زیرزمینی منطقه وجود دارد و نوع غالب عمدتا آب های کلرو بیکربناته سدیک و کلرو سولفاته سدیک هستند. علاوه برآن تمامی نمونه­ها نسبت به انیدریت، هالیت، تناردیت و اکثر نمونه های آب زیرزمینی نسبت به کلسیت، دلومیت، ژیپس و آراگونیت تحت­اشباع بودند. نتایج حاصل از نسبت­های یونی نشان می­دهند که هر سه نوع کانی­های کلسیت، دولومیت و ژیپس در منطقه، خصوصیات هیدروژئوشیمیایی آب زیرزمینی منطقه را کنترل می­کنند. بر مبنای نمودارهای تعیین منشا شوری، عامل شوری آب زیرزمینی چشمه­های منطقه، انحلال کانی­های نمک تشخیص داده شد. با توجه به نمودار شولر مشاهده می­گردد که اکثریت نمونه­های آب چاه­ها و بیشتر نمونه­های آب چشمه­ها به جز چشمه­های S۴، S۵، S۱۱ و S۱۴ از نظر شرب در محدوده­ی خوب و قابل­قبول قرار می­گیرند؛ در حالیکه بر خلاف انتظار بر اساس نمودار ویلکوکس، بیشتر نمونه­های آب زیرزمینی جهت کشاورزی مناسب نیستند. دلیل این امر، نسبت بالای جذب سدیم در آب های با هدایت الکتریکی پایین است، که سبب تخریب بافت خاک می شود.

Keywords:

Salinity source , Ion ratio , Saturation index , Water type , منشا شوری , نسبت یونی , اندیس اشباع , تحلیل عاملی , تیپ آب