باستان گرایی در اندیشه آخوندزاده

باستان گرایی، همان archaism است که به معنای کهنگی، رجعت به گذشته و اصالت دادن به دوران باستان است. همچنین متضمن رجعت و گرایش عاطفی و رومانتیک به یادمان ها ی ایران پیش از اسلام یا عناصر ایرانشهری دوران اسلامی نیز است. باستان گرایی پدیده مدرن و متاخر است که از اواخر عصر قاجار در فرهنگ سیاسی و اجتماعی ایران پدید آمد. باستان گرایی، از روزگار مشروطیت به بعد به تدریج به صورت مولفه ای تاثیرگذار در سیاست ایران مطرح است، به گونه ای که امروزه نیز در حیات فکری سیاسی این مرز و بوم موثر است (اکبری، ۱۳۷۵ :۲۳-۲۱) نگرش باستان گرایی در پی آن است که فضای مربوط به زمان گذشته را بازآفرینی کند و یک ایدئولوژی جدید بسازد. (بیگدلو، ۱۳۸۰: ۱۴-۱۱) یکی از مهم ترین اندیشمندان متجدد معاصر که جزو باستان گرایان اندیشه ی تاریخ معاصر ایران محسوب می شود میرزافتحعلی آخوندزاده است. او با رجوع به مولفه های باستانی و به طور مشخص به مولفه های باستانی ایران قبل از اسلام، اندیشه و تفکر خود را طرح ریزی کرد و از این طریق، پاسخی به عقب ماندگی ایرانیان داد. ما در این مقاله برآنیم تا ضمن پرداختن و بررسی ماهیت باستان-گرایی در اندیشه ی آخوندزاده، به میزان تاثیرات اندیشه ی او بر فضای سیاسی و اجتماعی ایران در دوران پس از مشروطه بپردازیم. تفکرات و دیدگاه های میرزافتحعلی آخوندزاده دارای موافقان و مخالفان بسیاری است که نویسنده سعی بر آن داشته است تا به بررسی اندیشه ها بپردازد و از هرگونه جهت گیری و موضع گیری نسبت به هر دوی این جریان ها دور بماند.

Keywords:

آخوندزاده , باستان گرایی , مشروطیت , ایران , غرب , تجدد