تکثر در آراء اخلاقی علامه طباطبایی۱

مرحوم علامه طباطبایی در سه کتاب خود چهار مبنا و نظریهی اخلاقی را مطرح ساخته است. او در کتاب نهایه الحکمه فضیلتگرایی و در کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم نوعی منفعتگرایی و در تفسیر المیزان مصلحتگرایی اخروی و خداگرایی عارفانه را تبیین نموده است. نقدها و بررسیهای مطرح در این زمینه و میزان اهمیت هریک از آنها از نظر علامه مباحث دیگر این مقاله را تشکیل میدهد. به نظر میرسد ایشان برای انسانهای مختلف در شرایط مختلف و با دیدگاهها و سطوح مختلف، اخلاقی را معقول یا مقبول دانسته که برای دیگران معقول یا مقبول نیست و ترجیح قایل شدن برای هریک از این دیدگاهها جهت همهی انسانها با دیدگاههای متفاوت از نظر علامه دلیل واضحی ندارد.

Keywords:

فلسفه ی اخلاق , امور حقوقی , امور اعتباری , عقل نظری , عقل عملی , متکلمین , نسبیت اخلاق , اشاعره و معتزله