ارزش گذاری اقتصادی تاثیر تخریب اکوسیستم های مرتعی بر هدررفت عناصر غذایی خاک (مطالعه موردی: مراتع حوزه آبخیز سلمان، قم)

یکی از مهمترین کارکردهای اکوسیستم های مرتعی، ممانعت از فرسایش خاک و افزایش قدرت نگهداشت مواد مغذی، است. پژوهش حاضر، با  هدف برجسته نمودن تاثیر تخریب مراتع بر حفظ عناصر غذایی Mg، Ca، N، P و K در خاک و با تاکید بر نقش پوشش گیاهی در ممانعت از هدررفت این عناصر، در درمنه زارهای حوزه آبخیز سلمان قم، انجام شده است. برای این منظور، در هر یک واحد های کاری، در طبقات وضعیت ضعیف و خوب مرتع که به ترتیب، معرف مراتع تخریب شده و تخریب نشده می باشند؛ از خاک رویشگاه، نمونه برداری شد. سپس، با کاربرد مدل پسیاک اصلاح شده (MPSIAC)، میزان خاک فرسایش یافته از هر واحد، برآورد شد. در ادامه، مقدار هدررفت عناصر مغذی با استفاده از نتایج تجزیه خاک و روابط مربوطه، محاسبه و  بر مبنای روش هزینه جایگزین؛ با برآورد کود جایگزین، ارزش پولی نگهداشت عناصر غذایی توسط اکوسیستم، محاسبه شد. نتایج نشان داد که؛ تخریب اکوسیستم های مرتعی منطقه، موجب فرسایش معادل ۶۸/۳۵ تن در هکتار در سال می شود که با کاهش عناصر مغذی خاک، سالانه هزینه ای معادل ۶/۱۱ میلیارد ریال (۱۱۶۰۶۴۲۷۷۸۱ ریال) به خدمات کارکردی اکوسیستم، خسارت وارد می کند. همچنین هر هکتار از مراتع خوب منطقه، می تواند سالانه از هدررفت عناصر مغذی به ارزش تقریبی ۶/۳۳۵ هزار ریال جلوگیری کند. نتایج حاکی از نقش موثر اکوسیستم های مرتعی در کنترل فرسایش و جلوگیری از هدررفت عناصر مغذی خاک است. آنچه مسلم است، جهت تاکید بیشتر بر نقش اکوسیستم های مرتعی در کنترل فرسایش خاک؛ توصیه بر این است که در پژوهش های بعدی، میزان فرسایش خاک، توسط دیگر روش های رایج نظیر؛ مدل جهانی فرسایش خاک (USLE)، EPM و ...، نیز برآورد و نتایج با همدیگر مقایسه شود.

Keywords:

تخریب پوشش گیاهی , فرسایش خاک , روش هزینه جایگزین , مراتع سلمان