تحلیل مبانی، اهداف، اصول و روش های تربیت عقلانی از دیدگاه شهید مطهری (برای نظام تعلیم و تربیت رسمی)

هدف اصلی پژوهش حاضر، تحلیل مبانی، اهداف، اصول و روش های تربیت عقلانی از منظر شهید مطهری برای نظام تعلیم و تربیت رسمی است. روش مورداستفاده در این مقاله روش کیفی است که به شیوه توصیفی و تحلیلی-استنباطی نگاشته شده است. جامعه تحلیل، مجموعه کتاب­ها، شرح­ها و مقالات ایشان است. یافته­ها حاکی از این است که وی هدف تربیت عقلانی را به معنای ایجاد زمینه های لازم برای پرورش قوه عاقله، جهت دستیابی و رسیدن به مقام انسان کامل تعریف و تبیین نموده است و پرداختن و توجه به این بعد تربیتی را از ملزومات کلیه نظام ها بالاخص نظام تعلیم و تربیت رسمی لحاظ کرده است، به سبب این که رسالت عظیم این نظام پرورش قوه نقادی، تفکر آگاهانه و قضاوت صحیح است. مهم ترین مبانی تربیت عقلانی از منظر این فیلسوف شهیر عبارت است از «عقل عملی متاثر از حالات نفس است»، «تفکر و تعلم ارکان اساسی تربیت عقل است»، «تفاوت در عقول آدمیان امری ذاتی است»، «کلیه قوانین عقل با فطرت آدمی هماهنگ است» و... سپس به اصول تربیت عقلانی اشاره گردید (اصل تربیت عقل عملی از طریق تزکیه نفس، اصل تعقل، اصل لزوم علم آموزی، اصل باور نسبت به طبیعی بودن تفاوت عقل در آدمیان، اصل همسویی تعلیم و تربیت با فطرت انسانی و...). در نهایت به روش های و راهکارهای تربیت عقلانی پرداخته شد که برخی از این راهکارها عبارت اند از روش تزکیه، روش عادت به تفکر و تعقل، روش آموزش مبتنی بر تفاوت های فردی و روش الگوسازی و الگوپذیری.

Keywords:

تربیت اسلامی , شهید مطهری , تربیت عقلانی , مبانی تربیت عقلانی , اصول تربیت عقلانی , روش های تربیت عقلانی